Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1921, Side 70

70
H. Lundborg
konar lýður. Konurnar eiga erfitt með að komast áfram
upp á eigin býti. Þær verða hneigðar fyrir skemtanir,
nautn, siðleysi og saurlifnað. Þær gefa sig skjótt við
hverjum sem hafa vill, — venjulega eigi af neyð, en
miklu oftar tældar af freistingum og nautnarlöngun. Pví
miður er nóg af karlmönnum, sem kjósa helst slíkt samlíf
kvenna, ef þeir eiga hægan aðgang að því; þeir kjósa
heldur áfengi, dans og glaum, en að eiga hús og heimili
og verða að neita sjer um allan munað.
Af þessu leiðir að margt mannslífið fer í hundana.
Allmargir deyja fyrir aldur fram. Smátt og smátt tekur
þjóðfjelaginu að hnigna, ljettúð og ruddaskapur gerir al-
staðar vart við sig. Hver á sök á þessu ? Og hvar er
ábyrgðin ?
fað er ekki auðvelt að dæma algjörlega rjett um
þetta, en svo mikið er víst, að verksmiðjuiðnaðurinn á
mikla sök á þessu. Hann er sá, sem elur upp öreigalýð,
er lendir oft fyr eða síðar í fátækrahúsum, í sjúkrahúsum,
letigörðum og í varðhöldum.
Syndapoki verksmiðjuiðnaðarins er hvergi nærri tæmd-
ur, þó þetta sje talið. Enn er það ótalið, sem spillir lang-
mest heilsu þjóðarinnar. Nákvæmar rannsóknir og hag-
fræðislegar íhuganir hafa leitt í ljós, að sveitafólkið, eink-
anlega búandlýðurinn hjá öllum þjóðum, er heilsubetri og
hraustari til frambúðar en verksmiðjulýðurinn. Petta er
ekki eingöngu af því, eins og margir ætla, að sveitalífið
sje hollara; en það er önnur þýðingarmikil ástæða, sem
hefur áhrif. Lfkamshreysti mannsins er í raun rjettri
komin undir því, að hann hafi fengið góða og holla eig-
inleika að erfðum. fessir eiginleikar eru betri í bænda-
flokknum. Bændastjettin stendur á gömlum merg og
hreysti er hennar kynfylgja. Líkamsatgerfi manna er því
eigi fyrst og fremst ávöxtur hins ytri hags, sem menti
eiga við að búa, heldur er það komið undir ásigkomulagi