Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1981, Page 30

ná oftast hámarki 4-6 vikum eftir burð, og minnka síðan
hægt, en átgetan heldur áfram að aukast í nokkurn tíma,
mislangan eftir samsetningu fóðursins. Þegar orkuneyslan er
jöfn þörfinni hættir kýrin að léttast, og ætti upp frá því að
taka að þyngjast á ný.
Mikiis er um vert að hafa í huga að átgeta og afurðageta
fara saman. Þannig getur kýr, sem búin er mikilli afurðagetu,
að öðru jöfnu, étið meira fóður við sömu dagsnyt en kýr, sem
er léleg afurðakýr. Verður nánar vikið að þessu og fleiru í
kaflanum um gerð fóðuráætlana.
Samsetning fóðurs getur verið margs konar, og það getur
haft mismunandi eiginleika, sem hafa áhrif á átgetu. Gróf-
fóður er yfirleitt mikið að rúmmáli og tormeltara en kjarn-
fóður. Umsetning þess er því hægari, og það fyllir meira upp í
meltingarfærin. I stórum dráttum virðist át á hinum hefð-
bundnu gróffóðurtegundum haldast í hendur við meltanleika
þeirra og orkuþéttni (fjölda FE/kg þurrefnis). Kýr éta meira
af ungu grasi en meira þroskuðu, sama hvort um þurrhey eða
vothey er að ræða. Slíkt ætti að vera bændum enn frekari
hvatning til að slá snemma. Sem dæmi má nefna, að ame-
rískar tilraunir hafa sýnt, að heyát minnkar um 20% með
10-14 daga seinkun á slætti.
Blöndun gróffóðurtegunda eykur átið. T.d. segja Norð-
menn að þurrheystugga gefin með votheysskammti valdi
jafnara og meira áti. Þetta verður enn meira áberandi sé
rófum, næpum eða kartöflum bætt í. í mörgum tilvikum geta
kýr étið 1-2 FE af slíku fóðri, auk venjulegs gróffóðurskammts.
Norðmenn notfæra sér þá vasabókarvisku, að þessir rótar-
ávextir samsvari kjarnfórði að % og gróffóðri að lA. Með
öðrum orðum minnkar gróffóðurát um 1 FE á dag, séu gefnar
3 FE í rótarávöxtum. Um leið sparast 2 kg kjarnfóðurs. Jórt-
urdýr hafa takmarkaða lyst á gróffóðri með lágu próteininni-
haldi, og meltist það hægt. Kjarnfóður með gróffóðri eykur
orkuþéttni fóðurs. Hagkvæmni aukinnar orkuþéttni á sér þó
sín takmörk, þar eð kjarnfóðurát dregur úr áti á öðru fóðri,
einkum þegar mikið er gefið eins og í byrjun mjaltaskeiðs. Þar
að kemur að heildarorkuneysla hættir að aukast við ákveðna
32