Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1948, Side 100

100
HALLBJÖRN HALLDÓRSSON
hverjir öðrum stafa- og stíla-mót sín eða seldust á fullsmíðuð letur, ný og notuð.
Skáleturs þess, sem getið var og auðvitað er af gerð Aldusar, hvaðan sem Hólaprent-
arar hafa fengið það eða rnótin að því, verður og vart rétt fyrir aldamótin og eins
hásteflinga, sem hafðir eru að upphafsstöfum í ljóðlínum með skáletri alveg að hætti
Aldusar. Á seinni hlutanum af síð-
Bíeffct
Pm$ it
áðduntcð fília,qui miniraf quod c Ctt
raano fangvine mtum eft,contemnitr
Si quæ virgo cum yirp Gertnano hz
bueritconfuetudinem,inhonore apud
illós eftí Pfcoptereaq* a mulíis peti*
tur proc,is+ ac fuit antehoc tempus
cum ftupra,qt»ae qvideni extírafanguí
nem'3í proquintitatem fíebant,nulíain
íiaherent infamiam: Qyam longe ve
ro hæc natío ab illorum raoribus íb'/
eft,quifumam doteraín virginitate
fitamreíre duCuift vt Petrus Berabus
infua Veneta hiftoíia Iib:cT teftatur
vbi ita fcribitiPortugaliæ Regis nau
tx mareRubrura ingreffi, compluo
res nigrorirtn item bonorum homi*
num ac bello fortiumxivitatcs adie*
runt, qui natis ftatim fœminis Natu^
ram (onfuvnt, quoad Vrmæ exitus
non impediatur, eafqj cum adoIeVe^
rint*. fíc confutas atqj coaíitas in mao
trimonium colfocant, vt fponfí prima
cura fit fíc conglutinatae paeilx oras
12 ftrro
BlaðsíSa úr „Anatome Blefkeniana“ með fornaletri af
miðahlaletursgerð, sem heldur nokkurn veginn striki.
asta fjóröungi fyrstu aldar prent-
listarinnar hér á landi er ekki að
sjá, að neitt beri til nýlundu um
letraval, enda fellur þá Jón prentari
frá og Guðbrand biskup tekur
einnig upp frá því bráölega mjög
að hrymja.
Af því, sem að framan hefir verið
rakið, má sjá, að Hólaprentsmiðjan
hefir þegar um og eftir aldamótin
1600 verið allvel birg a.f ietrum. Þar
eru þá til helztu gerðir af hvorri
tveggja leturtegundinni, er tíðkazt
hefir í meginhluta Norðurálfu.
brotaletri og fornaletri, og er það
meira en sagt verður um íslenzkar
prentsmiðjur nú á dögurn, sem hafa
ekki tök á að prenta svo mikiö sem
sæmilegan lesbókarkafla með neimi
brotaletri, enda þótt svo sé mælt
fyrir í fræðslulögum, að unglingar
skuli við burtfararpróf úr barna-
skólum vera læsir á báðar leturteg-
undirnar. I bókum Hólaprentsmiðj-
unnar um þessar mundir má greina
þrjár og fjórar gerðir af hvorri
leturtegundanna og af hverri gerð
eina eða fleiri stungur. Má það kall-
ast furðu fjölbreytt letraval eftir
stað og tíma, hér norður undir
heimskautsbaug fyrir því nær hálfri
fjórðu öld. Greining letra eftir fyrirferð (mjó, breið), styrkleika (grönn, feit), og blæ
(réttletur, skáletur) af hverri gerð, svo sem nú er oftlegast, var þá ekki heldur enn þá
komin skipulega til skjalanna. Undir greindu letravali Hólaprentsmiðjunnar hafa
staðið flestar af stærðunum sjö. Þó hefir ekki oröið vart við hina minnstu. Um val
stærðanna undir einstökum gerðum hverrar gagnvart annarri hefir fylgt verið vitandi