Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1948, Qupperneq 142

142
JON IIELGASON
Tvívegis er getiö um að Brynjólfur biskup hafi eignazt bækur á þýzku. en virðist
í bæði skiptin hafa verið heldur lítill fengur:
Eftir lát Magnúsar Gissurarsonar í Lokinhömrum vestur, hálfbróður biskups, fóru
1663 fram arfaskipti milli biskups, séra Gissurar Sveinssonar og séra Torfa Jónssonar.
Þar er m. a. talið: „nockrar þyskar bækur, S. Torfa helming þeirra, biskupi og S.
Gissure annann helming“, og á næstu bls.: „Þetta á biskupinn i sinn qvót. 1. Nockrar
bækur þyskar fanytar . ..“ (AM 275 fol, bls. 55 og 56).
23. dag júnímánaðar 1669 stóð biskup skilagrein á þeim álnareitum sem Ólafur
Teitsson hafði látið eftir sig. Ólafur hafði verið haldinn og framfærður í Skálholti
um 20 ár og dó þar í elli. „Þetta var i bokum. Ein þysk biblia in folio, gomul og Ipsnud
i bandenu, metinn vegna elle og spialla i x aura. Postilla Sigfridi Sacchi in folio i
þysku, lika gpmul ur kielnum, sem hin pnnur trpsnud og meirnud j v aura. Postilla
Martini Molleri i þysku, lika mprknud og meirnud ur bindenu j xv alner. Dictionari-
um latino germanicum Petri Dasypodii in octavo j eyrer. Margarita theologica Adami
Francisci i þisku, meirnud og trosnud, tekinn i ix alner“. Þessum bókum, virtum sam-
tals á eitt hundrað, hélt biskup eftir. Síðan eru taldar ýmsar fleiri bækur, flestar
þýzkar og fúnar, sem sendar voru erfingja Ólafs: meðal þeirra er „Theoria vitæ æternæ
Philippi Nicolaj i þisku gomul og lasinn virdt !/•> dal. Iiana keyffte biskupenn og liet til
andvirded“ ÍAM 278 fol, bls. 496—501).
12
Af bréfum Brynjólfs biskups til Moltke 1657 og Teits Péturssonar 1669, sem áður
var vitnað til, má sjá að biskup lét sér annt um að bækur sínar væru vel bundnar og
skinnið álúnað. Það sést og að heima í Skálholti hefur hann stunduin haft handiðna-
menn sem fjölluðu um bækur hans.
Biskup gerir 2. apr. 1659 reikning við Jón Jónsson smið (AM 272 fol. nr. 80); þar
er m. a. talið að Jón hafi „besleigid bækur“.
Jón Eyjólfsson, síðar varalögmaður. var í Skálholti að einhverju leyti veturinn
1664—65; Oddur bróðir lians var þar skólameistari. Jón hefur þá verið nýkominn úr
siglingu sinni þar sem hann lærði skinnaverkun; Brynjólfur biskup titlar liann
„felldbereder“. Hann verkaði þenna vetur skinn fyrir biskup, bæði „vppa handska-
makaraledurs vysu“ og „vppa buntmakers vysu“ (AM 276 fol bls. 81 og 254); til
þeirra reikninga er síðar vísað i sömu bók (bls. 277) og því þar bætt við, 14. febr.
1665, að Jón hafi „litad j snidum fyrer biskupenn bækur jn summa smáar og stórar
íramm yfer hundrad og lagt þar til sialfur farvann“; afhenti Jón allar bækurnar
þenna dag, og skyldi fá að launum 2% ríxdal. Á spássíu er tala bókanna tilgreind
nákvæmlegar: „130 edur lc og x“. Aftur eru reikningar Jóns við biskup í sömu bók
(bls. 278—79) og þar m. a. talið 29. okt. 1665 að hann hafi j snidunum litad med
raudu þria octavista og tvo duodecista“.
Séra Jón í Hítardal segir frá því að Brynjólfur biskup liafi heldur þótt nýnæmur
eða tilbreytingarsamur í sumum efnum og nefnir nokkur dæmi þess, þar á meðal