Réttur - 01.02.1926, Page 17

Rjettur]
ERLENDIR MENNlNGARSTRAUMAR
19
þjóð vorri, því neisti glæðist af neista og kyndill af
kyndli. Við vitum, að hefðu þeir Heine og Byron,
Drachmann, Kielland og Brandes aldrei verið til, þá hefðu
þeir Hannes, Gestur og Þorsteinn heldur aldrei skapað
sumar af perlum þeim, sem þeir hafa gefið bókmentum
vorum — og þetta sje sagt með allri virðingu fyrir þeirra
snild og án þess, að rýra nokkuð gildi skáldskapar
þeirra. Andinn og brautryðjendur nýs hugsunarháttar,
eru ekki bundnir við landamæri; hugsanirnar eru toll-
frjálsar og alþjóðlegar og á þær má engar »þjóðlegar«
hömlur leggja. Trúin á krafti íslensks þjóðernis, ætti,
ásamt öðru, að varna oss slíkrar fásinnu, því að það
þarf ekki að örvænta um þá þjóð, sem reist hefir sig
svo við eftir dönsku kúgunina, sem hún hefir gert —
ef hún ekki spillir framtíð sinni sjálf með þröngsýni og
hleypidómum.
Reynsla vor og saga ætti því að kenna oss, að við
megum ekki láta glepjast af neinni þjóðlegri leyndar-
dóms- og minningarblæju, sem oft er vafið um ýmislegt
rotið og fúið, til að vernda það og viðhalda því, löngu
eftir að tími þess til að hverfa er kominn. Við köllum oftast
þjóðlega hverja þá venju og hugsunarhátt, sem um iengri
tíma hefir fylgt jjjóðinni af vissum sögulegum ástæðum
og virðist orðinn einn af eiginleikum hennar. Missi nú
þessi venja rjett á sjer vegna þess, að hin sögulegu skil-
yrði, er sköpuðu hana, hverfi, þá er mjög varasamt, að
halda henni við af því einu, að hún sje þjóðleg. Slíkt
getur orðið til þess, að gera komandi kynslóðir að þræl-
um hinnar fyrri, getur valdið kyrstöðu og getur orðið
fjötur á frekari þróun og eðliiegum þroska þjóðarinnar.
Gotl dæmi þess, hve fastheldnin við hið þjóðlega getur
leitt menn afvega, er kínverska þjóðin.
Þetta kennir oss að við verðum að fara mjög gætilega
í sakirnar við að halda í það, sem þjóðlegt er, eingöngu
af því að það sje þjóðlegt — og hins verðum við vel
að gæta, að hafna engu erlendu, af því einu, að það sje
2*