Réttur - 01.02.1926, Page 19

Rjettur] ERLENDIR MENNINGARSTRAUMAR 21
kennilegast var í íslensku eðli og vafalaust orðið til að
bæta það og fegra. Að ætla að þroskast sjálfur, án
utanaðkomandi áhriía, myndi hafa sömu afleiðingar og
þegar aðalsættir giftast altaf inn á við, úrkynjun stofns-
ins að lokum. Aðeins með því, að kynna oss útlenda
menningarstrauma til hlítar, getum við dæmt um þá,
valið og hafnað — og það val þroskar oss stórkostlega.
Það, sem heilbrigt er í því þjóðlega, verður einmitt að
þroskast í eldi útlendra áhrifa, í honum verður að brenna
burt sorann úr þjóðmálmblendingnum og skilja gullið
eftir. Sá sori, sem fyrir er, verður að víkja, þótt oft sje
erfitt við það að ráða, en ella getur hið þjóðlega orðið
hið hættulegasta skálkaskjól íhaldsseminnar. Pað þjóð-
lega, sem gott er, verður að fulnægja kröfum nútímans,
og sanna með því gildi sitt, en hverfa elia. Pannig
þroskast það líka best.
Petta er nauðsynlegt, að hafa í huga nú. Vjer höfum
sjeð, hvernig barist var gegn nýjungum síðustu kynslóð-
ar, mikið undir »þjóðlegu« yfirskyni — og nýjar stefnur
margra bestu brautryðjenda vorra, svertar með því að
þær væru af erlendum uppruna til að hræða menn á
þeim. Petta er sú mótbára, sem sífelt hefir verið hægt
að nota hjer heima gegn nýjum stefnum, kristninni,
siðabótinni, fríhyggjunni o. s. frv. — og verður vafalaust
notuð gegn þeim stefnum, er nú eru efst á baugi. Pví
er öllum hugsandi íslendingum nauðsynlegt, að láta eigi
fylla hug sinn neinum »þjóðlegum« hleypidómum, heldur
halda honum opnum og vakandi fyrir hverri nýrri lífs-
stefnu erlendis, en varast þó að leggjast flatur fyrir
nokkurri þeirra, sem er sama blindnin og hitt, að vilja
eigi sjá þær. Þessi árvekni og frjálsa hugsun, er því
nauðsynlegri, sem skipulag það, er ytra ríkir, er á slíkum
tímamótum, að stefnurnar, sem skapa vilja nýja tímann,
eru svo róttækar, krefjast svo miklu meiri rannsóknar og
umhugsunar, samfara andlegu og siðferðislegu hugrekki,
en hinar fyrri, — að brýn þörf er ennþá frjálsari og víð-