Réttur - 01.01.1960, Side 29

R É T T U R
29
hana í fyrirlestrinum, sbr. frásögnina af opinberum hjónavígslum
í dómkirkjunni, sem séu einn veigamesti þáttur í skemmtanalífi
bæjarins. Annars hefur mér alltaf fundizt Gestur dálítið ósann-
gjarn við Siggu Olínu í þessum sökum og fundizt hann bresta
skilning á nauðsyn hennar að giftast. Eg hygg, að því verði varla
á móti mælt, að á þeim tíma var konunni miklu meiri þjóðfélags-
nauðsyn að giftast en nú, fyrir utan þá lífsnauðsyn sem alltaf er
fyrir hendi. A þeim tíma hafði konan miklu síður atvinnugrund-
völl til að lifa sjálfstæðu lífi. Helztu atvinnumöguleikar hennar
voru vinnukonustörf, og þau virðast ekki hafa verið eftirsótt lífs-
tíðarvinna. 4) I fjórða lagi beinist ádeilan að hyldýpi því, sem
staðfest er milli hinna betur og lakar settu, sem kemur skýrast
fram í andstæðu þeirra Sveins og Sigurðar embættismanns, sbr.
bækling Gests: Blautfiskverzlun og bróðurkærleikur, sem kom
út sama ár og Tilhugalíf og er ritaður sem þjóðfélagsádeila og
mannbótahvöt. I sögunni getur Sveinn ekki haft ofan í sig nema
stela og er svo jafnvel úthýst úr tugthúsinu. Þessu hlutskipti
Sveins valda bæði samtakaleysi iðnaðar- og verkamanna, sem
Gestur talar einmitt um í fyrirlestrinum, og svo harðýðgi yfirstétt-
arinnar. 5) I fimmta lagi beinist ádeilan að hræsni og yfirdreps-
skap, sem er á báða bóga, mannúðarhræsni yfirstéttarinnar, sbr.
Sigurð embættismann gagnvart Sveini og hræsnin og skriðdýrs-
hátturinn, sem er orðinn annað eðli fátæklingsins, sbr. Þorvarð.
Mest er þó hræsnin hjá Siggu Olínu, sem þakkar guði fyrir allt
annað en það, sem hún vill þakka fyrir, blekkir sjálfa sig með því
að Ijúga að skapara sínum.
Aðrar Reykjavíkursögur Gests, Grímur kaupmaður deyr og
Hans Vöggur, gerast báðar á þrengra sviði en Tilhugalíf.
Grímur kaupmaður deyr sýnir annars vegar hræsni og tvöfeldni
þeirra Maríu ráðskonu og verzlunarstjórans og hins vegar harð-
drægni Gríms kaupmanns.
Hans Vöggur er víst að mestu sönn saga af alkunnum Reyk-
víkingi, Sæfinni gamla vatnsbera. Hann er úrhrak mannfélags-
ins, sem menn gera betur við dauðan en lifandi. Einnig í þeirri
sögu kemur fram hræsni og yfirdrepsskapur Reykjavíkurfrúnna
varðandi útfararkostnaðinn.
L