Réttur - 01.06.1939, Blaðsíða 4

Tækii'ærið var til, þaö tækifæri, sem venjulega skap
asl í sögunni á uppgangsskeiðum borgarastétta, meðan
þær sjálfar eru óþroskaðar. Og Jónas frá Hriflu var
maðurinn, sem kunni að nota þetta tækiíæri.
Jónas frá Hriflu sá strax 1918, hvernig þjóðfélags-
öflin á íslandi voru og lýsti þeim þá í grein sinni „Nýr
landsmálagrundvöllur” í Rétti. Hugmynd hans var sú
að „milliflokkur”, sem styddist við bændastéttina, gæti
ráðið landinu með því að hagnýta sér andslöðuna milli
burgeisastéttar og verkalýðs, gera bandalag við þessar
sléttir á víxl eða öllu heldur við þá menn, er ráðið
gætu afstöðu þessara stétta, svo þær ekki kollvörpuðu
valdi milliflokksins.
Fyrsta skilyrðið fyrir Jónas td þess að geta komið
þessari pólitík sinni fram, var að hrinda þingmeiri-
hluta aðalflokks burgeisastéttai’innar (íhaldsflokksins,
Sjálfstæðisflokksins). Annað skilyrðið, strax og þessu
takmarki var náð, var að hindra að verkalýðurinn, sem
er helmingur Islendinga, næði völdunum og því varö
að koma í veg fyrir að verkalýðurinn skipaði sér sain-
an í einn, sjálfstæðan, sósíalistiskan flokk, er ræki póli-
tík sína bæði með hagsmuni alþýðunnar til sjávar og
^ sveita fyrir augum.
1927 nær Jónas þessum völdum. Fjöldi Framsóknar-
manna og allmikið verkamanna bjuggusl þá við að
upp rynni ný öld frelsis og réttlætis, er hinu halaða
íhaldi væri nú loks steypt af stóli. Sumir litu jafnvel
svo á að nú væri völdum burgeisanna á íslandi lokið
og yfirráð bænda og verlcamanna tekin við. Enn skarp-
ar var þessu þó lýsl yfir, er „stjórn hinna vinnandi
slétta” var mynduð 1934. („Fyrir tilstyrk hinna vinn-
andi stétta, alþýðunnar til sjávar og sveita, hafa völdin
verið tekin af herrum auðvaldsskipulagsins íslenzka”,
segir i yfirlýsingu 12. þings Alþýðusambands íslands
25. nóv. 1934). Einstaka af þeim endurbótum, sem
framkvæmdar voru bæði á tímabilinu 1927—31 og
1934—37, endurnærðu slíkar vonir, en yfirleitt verður
84