Réttur - 01.01.1968, Page 27

skarar skríða. Það var aðeins eitt ljón í vegin-
um: eyðið tilheyrði ekki Bandaríkjunum
heldur Kólumbíu. Og Kólumbía neitaði að
láta það af hendi. Til þess að leiðrétta þennan
„misskilning" pantaði Bandaríkjastjórn ofur-
litla uppreisn hjá eyðisbúum. „Uppreisnar-
menn" brugðu við skjótt og lýstu yfir stofn-
un lýðveldisins Panama, sem Washington var
ekki sein á sér að viðurkenna. Bandaríkja-
menn fengu full yfirráð yfir 10 mílna breiðri
landræmu, þar sem skurðurinn skyldi graf-
inn, en „lýðveldið" 10 milj. dollara útborgun
í gulli og fyrirheit um 250.000 dollara árs-
greiðslur í framtíðinni. Þessi „aðgerð" tók
þrjár vikur.
Síðan hafa Panamabúar oft gert uppreisn-
ir, en þær hafa jafnan verið barðar niður af
lögreglu leppstjórnarinnar eða Bandaríkjaher
sjálfum — enda ekki gerðar eftir pöntun.
Eftir þessi afrek þótti Theodore Roosevelt
hæfa að gefa út hina svonefndu „áréttingu"
(corollary) á Monroe-kenningunni (1904),
þar sem hann lýsti yfir því, að „stöðugt mis-
ferli eða skortur á röð og reglu í einhverju
landi krefðist þess, að siðmenntuð ríki skær-
ust í leikinn"; „hollusta Bandaríkjanna við
Monroe-kenninguna gæti knúið þau . . . . til
að beita alþjóðlegu löðgæzluvaldi" í slíkum
eða ámóta tilvikum.
VI
Sennilega hefur enginn forseti Bandaríkj-
anna verið jafn berorður og Theodore Roose-
velt. Hjá honum birtist barnsleg einlægni
upprennandi heimsvaldastefnu, sem var sér
enn vart meðvitandi um tilveru síma. Síðar
gættu menn betur tungu sinnar.
„Talaðu blítt en berðu á þér stóran staf."
Við þessi fleygu orð Roosevelts er hin ill-
ræmda „Spánskreyrstefna (Big stick Policy)
hans kennd.
Auk Theodore Roosevelts hafa einkum
tveir Bandaríkjaforsetar reynt að móta stefnu
Bandaríkjanna gagnvart Rómönsku Ameríku
á þessari öld, þeir Franklin D. Roosevelt og
John heitinn Kennedy. Spánskreyrstefnan
27