Morgunblaðið - 04.02.2007, Blaðsíða 24

stjórnmál
24 SUNNUDAGUR 4. FEBRÚAR 2007 MORGUNBLAÐIÐ
G
uðjón, hefjum viðtalið á at-
burðum liðinnar viku.
Landsþing Frjálslynda
flokksins fór eins og það
fór, Magnús Þór Haf-
steinsson, kjörinn varafor-
maður, með fráleitt afger-
andi sigri, þrátt fyrir
yfirlýstan og ítrekaðan stuðning þinn, Margrét
Sverrisdóttir og fjöldi flokksmanna hafa sagt
sig úr flokknum og klofningur Frjálslynda
flokksins er orðinn lýðum ljós. Stendur ekki
Frjálslyndi flokkurinn mun veikari í dag en fyr-
ir landsþing?
„Flokkurinn stendur eitthvað veikari nú og
mun gera það fyrst í stað. Fólk er að segja sig
úr flokknum, það er staðreynd. Flokksátök eru
aldrei til þess fallin að styrkja flokka, það er al-
veg ljóst.
Margrét er auðvitað ekki hver sem er. Hún
hefur unnið lengi í flokknum gott starf. Hún var
einn af stofnendum flokksins, þannig að við get-
um ekki jafnað henni við hvaða óbreyttan
flokksmann sem er. Hún átti mikinn þátt í því
að flokkurinn varð til og er dóttir stofnanda
flokksins, Sverris Hermannssonar. Við gerum
því alls ekki lítið úr henni og málflutningi henn-
ar.
Það var hins vegar alveg ljóst, þegar svona
mikil smölun var í gangi, til þess að fá fólk inn í
flokkinn til þess að styðja frambjóðendurna til
varaformanns, að mjög margir þeirra sem
gengu í flokkinn til þess að taka þátt í varafor-
mannskjörinu, myndu segja sig úr flokknum
aftur og þá sá hópurinn sem ekki fékk sinn
mann í varaformanninn. Við þessu er auðvitað
ekkert að segja. Nú fækkar eitthvað í flokkn-
um, en það hafði fjölgað mjög mikið í flokknum,
alveg frá því í haust, en þó sérstaklega nú
seinnihlutann í janúarmánuði. Eftir verða samt
sem áður mörg hundruð fleiri en áður voru í
flokknum.“
Ekki klúður
Guðjón fullyrðir að framkvæmd kosninganna
á landsþingi Frjálslynda flokksins hafi ekki ver-
ið klúður. Auðvitað hafi sá mikli fjöldi sem tók
þátt í kosningunum, gert það að verkum, að
ákveðnar seinkanir hafi orðið, en í öllu hafi ver-
ið staðið að kosningunni á lögmætan og réttan
hátt. Ódrengilegt sé að halda öðru fram.
„Við gerðum okkur strax í upphafi grein fyrir
að svona staða og leiðindi gætu komið upp, ef
Magnús Þór yrði kjörinn varaformaður. Ég
verð á hinn bóginn að segja það að Margrét sem
hlaut yfir 40% atkvæða í varaformanninn getur
ekki litið á sig sem einhvern algjöran tapara í
þessum flokki. Ég fullyrði líka að það verða
ekki yfir 40% flokksmanna sem segja sig úr
flokknum, þótt hún og ákveðinn hópur stuðn-
ingsmanna hennar hafi valið að hverfa úr
Frjálslynda flokknum.
Mín skoðun er sú að það hafi verið fólkið utan
af landi, sem réð niðurstöðunni í varaformann-
skosningunni og í miðstjórnarkjöri. Það var á
milli smölunarhópanna sem sennilega voru
nokkuð jafnir að stærð,“ segir Guðjón.
Margrét greiddi fyrir hópa
– Hvernig í ósköpunum getur þú fullyrt
þetta? Ekki getur þú eyrnamerkt hvert at-
kvæði eða hvað. Voru þetta ekki bara venjuleg
atkvæði í kjörkassa, sem voru flokkuð og talin,
þegar þau komu upp úr kössunum?
„Ég met þetta svona. Það var merkt við
hverjir komu og hverjir kusu. Ég tel að þeir
sem komu til þingsins, með það fyrir augum að
sitja þingið allt og taka þátt í málefnavinnu
flokksins, hafi ráðið úrslitum um það hver fór
með sigur af hólmi í varaformannskjörinu, ekki
þeir sem ráku inn nefið í þeim tilgangi einum að
kjósa.
Það var líka merkt við ef einhverjir greiddu
flokksgjöld fyrir einhverja hópa. Það var merkt
við það ef fólk var af skrá sem Margrét greiddi
fyrir eða einhverjir aðrir greiddu fyrir.“
Greiddi Margrét fyrir hópa?
„Já, Margrét greiddi félagsgjöld fyrir
ákveðna hópa. Ég hef ekki farið nákvæmlega
ofan í það, en hún spurði sjálf að því hvort hún
mætti greiða flokksgjöld fyrir ákveðna hópa og
því var auðvitað svarað játandi. Það voru ein-
hverjir tugir þúsunda sem hún greiddi þannig.
Þetta er ekkert óeðlilegt. Það var hörkusmölun
í gangi og greidd félagsgjöld úr báðum fylk-
ingum.“
– Hefur ekki ímynd flokksins látið á sjá eftir
þetta? Miðaldra og gamlir karlar með einsleita
hugmyndafræði í forsvari á öllum frontum?
„Þetta er bara rangt hjá þér. Málið er það að
við breyttum ekki málefnaáherslum okkar á
þessu landsþingi að neinu leyti. Það hefur verið
mikil óeining og klofningur í flokknum á liðnum
vikum á milli Margrétar Sverrisdóttur annars
vegar og okkar þingmanna flokksins hins veg-
ar. Þetta hefur bitnað á flokksstarfinu og annað
flokksstarf, eins og fundaherferðir og fleira,
sem við höfðum ætlað okkur í, hafa setið á hak-
anum. Undirbúningurinn fyrir landsþingið og
átökin við Margréti hafa beinlínis tekið upp all-
an okkar tíma, en nú er þeim átökum lokið og
við getum farið að einbeita okkur að öflugu
flokksstarfi og undirbúningi kosningabarátt-
unnar.“
Segi mína skoðun
– Var það pólitískt klókt af þér sem formanni
flokksins að lýsa yfir stuðningi við Magnús Þór?
Er það ekki hlutverk formanns í stjórn-
málaflokki að halda sig fyrir utan og ofan
flokkadrætti og standa til hlés á meðan kandí-
datar takast á um varaformennskuna? Er það
kannski svo að hvorki þú sem formaður né
Magnús Þór sem varaformaður höfðuð raun-
verulegan áhuga á því að leysa úr þeim ágrein-
ingi sem var á milli ykkar og Margrétar? Vilduð
þið karlarnir ekki bara losna við hana úr flokkn-
um og hefði flokkurinn ekki staðið sterkar og
með breiðari skírskotun til kjósenda með Mar-
gréti sem varaformann?
„Það er ekki mitt mat að ég hafi átt að þegja
yfir því hvern ég styddi í varaformennskuna.
Það kann vel að vera að það virki svo að það hafi
veikt framboð Margrétar að ég lýsti yfir stuðn-
ingi við Magnús Þór. Margrét var lengi vel að
spá í að sækjast eftir formannsstólnum. Mér er
fullkunnugt um það og að þær þreifingar hófust
í maí í fyrravor. Hennar ákvörðun varð að lok-
um sú að sækjast eftir varaformennskunni. Ég
er búinn að vinna með Magnúsi Þór Hafsteins-
syni í fjögur ár. Hann kom óreyndur inn í póli-
tík og hann hefur staðið sig vel og verið vaxandi
í þessu starfi. Okkur hefur tekist ágætlega að
vinna saman. Ég segi það sama um samstarfið
við Margréti í átta ár, sem var með miklum
ágætum vel fram á síðasta ár. Ég mat það hins
vegar þannig að ég vildi ekki skipta um varafor-
mann í þessari stöðu í aðdraganda kosninga. Ég
er einfaldlega þannig gerður að þegar fólk spyr
mig um skoðun mína á mönnum og málefnum
nenni ég ekki að segja að ég hafi ekki skoðun,
ég segi það sem mér finnst. Það gerði ég líka á
sínum tíma, þegar Gunnar Örlygsson sóttist
eftir því að verða varaformaður fyrir tveimur
árum. Gunnar fór líka úr flokknum, eins og
menn vita. Með þessu er ég alls ekki að jafna
saman Margréti og Gunnari.
Eins og ég hef áður sagt hefði ég örugglega
stutt Margréti Sverrisdóttur til varaformanns
ef hún hefði verið í því starfi undanfarin ár og
staðið sig vel að mínu mati.“
– Samt sem áður, Guðjón. Ber ekki flokks-
formanni skylda til þess að halda sig fyrir utan
átök, sem stuðlað geta að flokkadráttum, bíða
átekta og vinna síðan með þeim sem fer með
sigur af hólmi?
„Það getur vel verið að aðrir meti það svo en
þetta var og er mitt mat og við það stend ég. Ef
fólk sættir sig ekki við það að ég segi mína
skoðun og standi við hana verður það bara að
losa sig við mig. Ég þarf ekkert að vera eilífur í
formennsku í þessum flokki. Mér er alveg sama
hvernig aðrir hugsa sína pólitík – ég þegi ekki
yfir minni sannfæringu hver sem hún er.
Það er líka rangt hjá þér að við í þing-
flokknum höfum viljað losna við Margréti. En
það má alveg spyrja þeirrar spurningar, eins og
staðan var orðin í flokknum síðustu vikurnar
fyrir landsþing, hvort það væri einhver von um
að friður yrði í flokknum.
Ég og Magnús vorum báðir búnir að lýsa því
yfir að við myndum una niðurstöðunni á lands-
þingi, hver svo sem hún yrði. Það gerði Margrét
hins vegar ekki. Hún gat ekki verið það heil
gagnvart fólkinu í flokknum að lýsa því yfir að
hún myndi starfa áfram innan flokksins af heil-
indum, burtséð frá því hver niðurstaðan yrði í
varaformannskjörinu.
Svona er þetta bara. Það hafa sumir mið-
stjórnarmenn mínir ásakað mig um það, í sam-
bandi við inngöngu félaga úr Nýju afli, að ég
hafi ekki sagt þeim allan sannleikann. Ég tel
mig alltaf hafa gert það. Þetta er sama fólkið
sem heldur þessu fram og ætlast til þess að ég
þegi þegar kemur að varaformannskjöri. Mér
finnst gæta ákveðins tvískinnungs í þessari af-
stöðu.“
Kyndi ekki undir fordómum
– Yfir í allt aðra sálma, Guðjón. Þú ert gam-
all, farsæll og fengsæll togaraskipstjóri vestan
af fjörðum. Má ekki með sanni halda því fram
að erlent vinnuafl á Vestfjörðum, þinni heima-
byggð og raunar víða um land, hafi bjargað
fiskvinnslunni og þar með bjargað miklum
verðmætum fyrir þjóðarbúið? Hvers vegna er-
uð þið í Frjálslynda flokknum að amast við
þessu fólki, með því að ala á fordómum og óvild í
garð þessa ágæta starfsfólks?
„Það er algjör misskilningur að við séum að
amast við þessu fólki og ala á fordómum í þess
garð. Mig undrar það að fréttamenn landsins,
sem ættu að hafa skilning á þessu þjóðfélagi,
jafnvel dýpri en aðrir, skuli margir hverjir geta
haldið þessu fram. Erlent vinnuafl á Vest-
fjörðum er búið að vera þar í yfir 30 ár. Ég tel
mig það vel tengdan inn í sjávarútveginn að ég
tel mig hafa fullan skilning á því hvernig þetta
fólk hefur bjargað mjög miklu varðandi fisk-
vinnsluna í sjávarþorpunum. Ekki bara það,
heldur hefur þetta fólk líka haldið útgerðinni
meira og minna gangandi, því hún hefði aldrei
getað gengið ef ekki hefði einhver verið til þess
að vinna úr fiskinum.
Ég hef sjálfur sem skipstjóri haft fólk af
ýmsu þjóðerni í áhöfnum mínum og aldrei gert
greinarmun á sjómönnum vegna þjóðernis,
þannig að ég veit alveg um hvað ég er að tala.
Þar að auki er ég kvæntur pólskri konu og
þekki mjög vel til í félagsskap Pólverja hér á
landi. Upp til hópa er þetta hið ágætasta fólk og
hefur reynst íslensku þjóðinni afar vel, enda
hefur þjóðin ekki verið að amast við því og það
gerir Frjálslyndi flokkurinn ekki heldur.
Umræðan gengur alls ekki út á það að amast
við því fólki sem komið er hingað til lands eða er
að koma hingað til þess að vinna. Við höfum
varað við því að með því að taka upp frjálsa för
launafólks í maí sl. misstum við úr höndunum
ákveðið stýritæki, um það að geta haft meira
eftirlit með því hversu margir kæmu hingað,
hversu mörg atvinnuleyfi væru gefin út og svo
framvegis.
Á síðasta ári komu hingað til lands hátt í 10
þúsund manns. Það fólk hefði auðvitað ekki
komið hingað ef enga atvinnu hefði verið að
hafa.
Það á ekki það sama við þennan fólksstraum
til landsins nú og um fiskvinnslufólkið sem kom
hingað fyrir árum og áratugum. Það fólk fékk
yfirleitt sómasamlegt húsnæði til þess að búa í
sjávarplássum landsins og féll vel inn í það sam-
félag sem fyrir var. Það gegnir allt öðru máli
um þann þenslumarkað sem myndast hefur hér
í Reykjavík á undanförnum árum og misserum.
Mikill fjöldi erlendra verkamanna hefur
streymt hingað til lands, býr oft og iðulega í
húsnæði sem ekki er löglegt og getur þar af
leiðandi ekki átt lögheimili þar. Erlendir verka-
menn búa oft margir saman á þröngu svæði,
jafnvel í húsnæði sem er heilsuspillandi og
hættulegt vegna hættu á eldsvoðum.
Þetta er sem sé einn hluti af þenslunni sem
menn hafa misst úr böndunum.“
Guðjón nefnir máli sínu til stuðnings að
Bechtel sem annast uppbygginguna fyrir
Fjarðaál á Reyðarfirði hafi sett á stofn sérstaka
ráðningarskrifstofu í Póllandi sem sá um að
ráða starfsfólk til Íslands, inn á þeirra svæði.
„Þeir flokkuðu og völdu sér starfsmenn, eins
og þeim sýndist. Þeir athuguðu heilsufar
manna, sakavottorð og fleira, vegna þess að
þeir höfðu fulla heimild til slíks í Póllandi. Það
hefur gengið mjög vel hjá þeim, á vinnusvæði
þeirra, vegna þess að þeir höfðu þetta frelsi til
þess að velja og hafna. Það er einfaldlega þetta
sem við erum að benda á í okkar málflutningi.
Við höfum engin tæki lengur til þess að hafa
stjórn á fólksflæðinu hingað til lands.“
– Er ekki ákveðinn fasismi í þessum mál-
flutningi þínum gagnvart erlendum starfs-
mönnum? Er það ekki svo, hvort sem um inn-
lenda eða erlenda starfskrafta er að ræða, að
það er alltaf misjafn sauður í mörgu fé? Hvers
vegna þarf að ala á ótta og fordómum með því
að vera að ræða um smitsjúkdóma eins og
berkla eða sakaskrár?
„Heyrðu, heyrðu! Bíddu nú hæg. Það er eins
og menn viti það ekki að erlendir starfsmenn
sem koma hingað til lands þurfa á endanum að
leggja fram heilbrigðisvottorð. Fram til 1. maí
sl. þurftu allir útlendingar sem ætluðu að starfa
hér á landi að leggja fram heilbrigðisvottorð, en
nú getur fólk strax hafið störf og þessi eftirlits-
þáttur er því ekki til staðar frá komunni til
landsins eins og áður var og við þessu erum við
að vara. Vinnumálastofnun hefur upplýst að
mörg þúsund manns séu að störfum hér á landi,
sem ekki hafi verið gerð grein fyrir og við erum
að benda á þær hættur sem eru þessu samfara.
Hér þarf að vera svipað heilbrigðiseftirlit og
svipaðar reglur og voru í gildi, til 1. maí í fyrra.
Okkar boðskapur er nú ekki flóknari en svo.“
– Samt sem áður, Guðjón. Þú í þínum mál-
flutningi ert að kynda undir hræðslu og for-
dómum með tali þínu um hættu á berklasmiti
og glæpum sem borist geti til landsins með er-
lendu vinnuafli. Þú ert að höfða til lægri hvata
kjósenda, út frá popúlisma, ekki satt, þar sem
leiðarljósið er auðvitað að ná í sem flest at-
kvæði?
„Ég er ekki að kynda undir neinum for-
dómum. Við erum einfaldlega að benda á þá
staðreynd að læknar á Vesturlöndum benda á
að það verði að vera gott eftirlit hjá heilbrigð-
isyfirvöldum, vegna fólksflutninga. Ég nefndi
berkla, það er alveg rétt. Má það ekki, eða
hvað? Hvað sagði ekki doktorinn sem skrifaði
grein fyrir örfáum dögum í SÍBS blaðið. Hann
Kallinn í brúnni er
Guðjón Arnar Kristjánsson, formaður Frjálslynda flokksins, fyrir
vestan alltaf kallaður Addi Kitta Guj, hefur staðið í ströngu að und-
anförnu. Við upphaf kosningabaráttu stendur hann uppi með klofinn
flokk og einsleita karlaforystu. Agnes Bragadóttir átti samtal við Guð-
jón og ef marka má orð hans, þá er engan bilbug að finna á þessum
fyrrum togaraskipstjóra vestan af fjörðum. Kallinn í brúnni er keikur.
Formaðurinn Guðjón Arnar Kristjánsson tel-
ur að Frjálslyndi flokkurinn standi eitthvað
veikar nú, eftir úrsögn Margrétar Sverr-
isdóttur. Hann er þó sannfærður um að flokk-
urinn hafi alla burði til þess að stækka í vor.