Morgunblaðið - 04.02.2007, Blaðsíða 77

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 4. FEBRÚAR 2007 77
dægradvöl
SKÁK
Helgi Áss Grétarsson | ritstjorn@mbl.is
Svartur á leik.
Rússar hafa um áratugaskeið átt
marga af bestu skákmönnum heims. Á
undanförnum árum hafa menn eystra
haft áhyggjur af því að nýliðun sé ekki
nægilega góð en nú eru teikn á lofti um
að margir ungir og efnilegir meistarar
muni komast í fremstu röð. Einn þeirra
er hinn ungi Ian Nepomniachtchi
(2587) en óhætt er að segja að hann
hafi teflt frábærlega í c-flokki Corus-
skákhátíðarinnar sem er nýlokið í Wijk
aan Zee í Hollandi. Hann hafði hér
svart gegn hollenska stórmeistaranum
Harmen Jonkman (2425). 26 … Bxf2+!
Með þessu snýr svartur taflinu þar sem
ekki má taka biskupinn vegna svarsins
Db3-b6, t.d. 27. Hxf2 Db6 28. Da4
Hc1+ og svartur vinnur. Framhaldið
varð: 27. Kh1 Bb6 28. Hb5 Dxa3 29.
Hxb2 Dxb2 30. h3 Bd4 31. Hd1 Hc1 32.
Hxc1 Dxc1+ 33. Kh2 Db2. Svartur hef-
ur nú léttunnið tafl og innbyrti vinning-
inn nokkrum leikjum síðar.
Kall/frávísun.
Norður
♠10963
♥54
♦Á10
♣98532
Vestur Austur
♠85 ♠74
♥ÁK10876 ♥92
♦94 ♦KD8732
♣KD10 ♣764
Suður
♠ÁKDG2
♥DG3
♦G65
♣ÁG
Suður spilar 4♠.
Reglan um kall/frávísun er ekki notuð
til að sýna hvað maður ER MEÐ, held-
ur hvað maður VILL. Kall þýðir „meira
af þessu“ en frávísun „reyndu eitthvað
annað“. Þessi sveigjanleiki reglunnar
gerir spilurum oft kleift að stýra vörn-
inni í réttan farveg í viðkvæmum stöð-
um. Hér kemur vestur út með hjartaás
gegn fjórum spöðum og verður að
skipta yfir í tígul í öðrum slag. Ef hann
spilar þrisvar hjarta getur sagnhafi
trompað hátt í borði og spilað laufás og
laufi. Nú er of seint fyrir vestur að spila
tígli – sagnhafi drepur, trompar lauf
hátt og á innkomu á spaða til að taka frí-
laufin tvö. Austur vill alls ekki fá þessa
vörn og ætti því að vísa hjartanu frá í
fyrsta slag (ekki „sýna“ tvíspil).
BRIDS
Guðmundur Páll Arnarson | ritstjorn@mbl.is
Sudoku
Miðstig
Lausnir síðustu Sudoku
Lausn, ábendingar og tölvuforrit á www.sudoku.com
Frumstig Miðstig Efstastig
Frumstig
© Puzzles by Pappocom
Þrautin felst í því að fylla út í reitina
þannig að í hverjum 3x3-reit birtist
tölurnar 1-9. Það verður að gerast þannig
að hver níu reita lína bæði lárétt og lóðrétt
birti einnig tölurnar 1-9 og aldrei má
tvítaka neina tölu í röðinni.
Efstastig
Krossgáta
Lárétt | 1 fara eftir, 4
hindra, 7 hakan, 8 veið-
arfærum, 9 beita, 11
húsagarður, 13 blóðmörs-
keppur, 14 vafinn, 15
þvættingur, 17 klæðleysi,
20 mann, 22 malda í mó-
inn, 23 muldrir, 24 dýrs-
ins, 25 gegnsæir.
Lóðrétt | 1 aðstoð, 2
skerandi hljóð, 3 kven-
mannsnafn, 4 þyngd-
areining, 5
óðagotið, 6 sárar, 10 æða,
12 álít, 13 greinir, 15
orðasenna, 16 koma að
notum, 18 ólyfjan, 19 lif-
ir, 20 fíkniefni, 21 numið.
Lausn síðustu krossgátu
Lárétt: 1 keimlíkur, 8 skinn, 9 aggan, 10 gil, 11 rella, 13
annar, 15 fagna, 18 ussar, 21 sýn, 22 stúta, 23 daunn, 24
ósannindi.
Lóðrétt: 2 ekill, 3 manga, 4 Ítala, 5 ungan, 6 ásar, 7 anar,
12 lin, 14 nes, 15 foss, 16 grúts, 17 asann, 18 undri, 19
stund, 20 röng.
1
7
11
15
22
24
12
14
3
9
20
10
4
8
21
23
25
13
17
5
18
6
19
2
16
1 Safni verður komið á fót í nafniHeiðars Jóhannssonar á Ak-
ureyri sem lést af slysförum í fyrra-
sumar. Hvers konar safn verður
þetta?
2 Iðnaðarmannafélag Reykjavíkurá stórafmæli um þessar mundir.
Hversu gamalt er félagið?
3 Hvað er talið að margir Danirhafi horft á landsleikinn við Ís-
lendinga.
4 Íslenskri hljómsveit hefur veriðboðið að leika á Glastonbury
tónlistarhátíðinni. Hver er það?
Svar: Trabant.
Svör við spurningum gærdagsins:
1. Biskupaskipti eru að verða hjá kaþ-
ólska söfnuðinum í Reykjavík. Hvað heitir
biskupinn sem nú hefur ákveðið að
hætta? Svar: Jóhannes Gijsen. 2. Rík-
isútvarpið hefur tekið upp nýtt fréttastef
og lagt af aldarfjórðungs gamalt stef. Eftir
hvern var það? Svar: Atla Heimi Sveins-
son. 3. Skipaður hefur verið nýr formaður
Umferðarráðs í stað Óla H. Þórðarsonar.
Hver er hann? Svar: Kjartan Magnússon.
4. Leikritið Equus er nú sett upp á nýjan
leik á West End í London. Með hlutverk
piltsins allsnakta fer Daniel Radcliffe. Fyr-
ir hvaða hlutverk er hann annars þekkt-
astur? Svar: Fyrir Harry Potter.
Spurt er…
ritstjorn@mbl.is
 
KAMMERTÓNLEIKAR Myrku
músíkdaga í Listasafni Íslands á
þriðja í þorra komu á óvart. Það
mikið, og það gleðilega, að fyrsti eft-
irþankinn var: „Mikil ósköp hefði
þetta nú getað lífgað upp á Nor-
rænu músíkdagana í haust þegar
verst lét, rekið slyðruorðið af þreytt-
asta akademismanum og verið nor-
rænum frændum okkar hvetjandi
fyrirmynd!“ Svo maður hugsi nú
einu sinni upphátt og gefi á sér
höggstað. Því hér fór allt þrennt í
sterkri samsetningu: frábær kamm-
erhljómburður, framúrskarandi túlk-
un og upp til hópa bráðskemmtileg
verk í orðsins beztu merkingu –
jafnt örvandi sem hugfangandi. Tón-
list í útfærslu sem ætti skilið að
dreifast sem víðast, svo að sem allra
flestir geti fengið pata af því að nú-
tíma listmúsík þarf ekki að verka
skrælþurr og fráhrindandi við fyrstu
kynni.
Meirihluti dagskrár (4 verk af 6)
mótaðist af drottningu kamm-
ergreina, strengjakvartettinum, og
var sá allur í vandvirkum höndum
Rutar Ingólfsdóttur, Sigurlaugar
Eðvaldsdóttur, Þórunnar Óskar
Marinósdóttur og Hrafnkels Orra
Egilssonar. Efstur á blaði var John
A. Speight er samdi sinn fyrsta ís-
lenzka strengjakvartett, Kvartett nr.
2 (12’; 1974), tveim árum eftir að
hann settist hér að og tileinkaði Þor-
katli Sigurbjörnssyni. Þrátt fyrir af-
strakt tónmál tímans skartaði verkið
fjölbreyttum tjábrigðum, oft á
vængjum ljóðrænnar dulúðar, og
stuðluðu m.a. sekvenzar að form-
rænni festu.
„Perlukvartettinn“ (16’) samdi
Þorkell Sigurbjörnsson fyrir vígslu
samnefnds veitingahúss 1991. Að
mann grunar við tilheyrandi
hanastélaglaum og varla við sam-
bærilega akústík og nú; hvort
tveggja væntanlega fólgið í orðalagi
tónleikaskrár, „fyrsti opinberi flutn-
ingur kvartettsins“, enda hafði hann
ekki heyrzt aftur undangengin 16
ár. Þótt stíllinn væri annar sór þrí-
þætt verkið sig nokkuð í anda díver-
terandi „dinner“-kvartetta frá upp-
hafi greinarinnar á 18. öld, en
reyndist engu að síður þola vel ein-
beitta hlustun. I. þáttur bar svolítinn
keim af þjóðlegt-austrænum ham
Bartóks í e.k. rondóformi. II var
borinn uppi af angurviðkvæmri
harmóník í löturhægum valstakti, en
fínallinn var þvottekta scherzó-
tarantella í glæsilegum nýklass-
ískum millistríðsárastíl með óborg-
anlegum „geispandi“ tríómiðkafla
krydduðum fugltísti á flaututónum.
Sannkölluð perlusmíð og fágæt
húmorpilla, leikin af eldhug og natni.
„… og í augunum blik minning-
anna“ (14’) nefndist strengjakvartett
Sveins Lúðvíks Björnssonar frá í
fyrra, saminn fyrir kvartett Kamm-
ersveitarinnar og sömuleiðis í þrem
þáttum. Var með ólíkindum hvað
hann hélt vel athygli þrátt fyrir afar
sparneytt tónamál, og kannski ekki
sízt að þakka blæbrigðaríkri túlkun
spilenda. Framsetning efnis var ein-
föld en sterk, og sérstaklega snart
mann litverp klasahljómameðferð
höfundar sem leitt gat hugann að
„vitsugu“-draugum Harry Potter
bókanna.
„Four better or worse“ (12’) Þor-
kels frá 1975 fyrir flautu, klarínett,
selló og píanó í meðförum Ásthildar
Haraldsdóttur, Einars Jóhann-
essonar, Ingu Rósar Ingólfsdóttur
og Árna Heimis Ingólfssonar hefur
áður komið mér fyrir hlustir sem –
a.m.k. í bland – þakklát skopstæling
á uppákomuskeið módernismans.
Ekki aðeins vegna fuglaveiðigæsa-
kallanna (þau virtust reyndar færri
en áður, nema mig misminni) heldur
líka vegna framúrstefnuklisjanna í
tóntaki sem verkuðu meðvitaðri en
vera bar. Alltjent var verkið engu
óáheyrilegra við endurheyrn, enda
léttara yfir hlustendum í hléi en
gengur og gerist.
Í splunkunýjum fjórþættum
strengjakvartett Úlfars Inga Har-
aldssonar, Polar II – „Arctica“ (22’)
hvarflaði að manni hvort gert hefði
hlustendum gæfumun að stytta
a.m.k. III. þátt, sem þrátt fyrir að-
laðandi yfirskriftina Grazioso reynd-
ist í meira lagi langdreginn, enda
kom efnið fyrir sem þerriblaðsþurr
tónskólaspeki af útjöskuðustu sort.
Hitt mátti verkið eiga að ná stund-
um fram sérkennilegum hljómblæ,
t.d. af bogastroknum grýlukertum í
upphafi I. En í heild sat frekar fátt
eftir af rígbundinni áferðarnálgun
höfundar, þrátt fyrir auðheyrða alúð
túlkenda.
Lokarúsína kvöldsins, „Petit Pla-
isirs“ (12’) eftir Þorkel fyrir tvær
fiðlur, selló og sembal frá 1979
hressti hins vegar við geð guma. Að
vísu hvergi með „nie erhörte
Klänge“, þó ekki skuli fullyrt að það
hafi verið aðalmarkmiðið hjá Úlfari,
heldur með þeirri árangursvænu
formúlu sem fleiri mættu stundum
hafa til hliðsjónar – að það sem hríf-
ur spilendur er líklegt til að hrífa
hlustendur. Þetta fjórþætta „stund-
argaman“ var nefnilega fjári áheyri-
legt í líflegri meðferð Rutar, Ingu
Rósar og Unnar Maríu Ingólfsdætra
ásamt Guðrúnu Óskarsdóttur og
spannaði allt frá norrænum morg-
unroða, búkólískum sveitadansi og
Kólumbínulegri passacaglíu í fjör-
ugan transsylvanskan nornaseið
með viðkomu í víðfeðmi Klettafjalla.
M.ö.o.: heim í hnotskurn.
Heimur í hnotskurn
TÓNLIST
Listasafn Íslands
Verk eftir John A. Speight, Þorkel Sig-
urbjörnsson, Svein Lúðvík Björnsson
(frumfl.) og Úlfar Inga Haraldsson
(frumfl.). Meðlimir úr Kammersveit
Reykjavíkur. Sunnudaginn 21. janúar kl.
20.
Myrkir músíkdagar
Ríkarður Ö. Pálsson