Morgunblaðið - 06.05.2007, Síða 41

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 6. MAÍ 2007 41
fundur staðfesti því niðurstöður
okkar frá því 1974. Þetta sýnir að
maður þarf stundum að vera þol-
inmóður í þessu fagi til að bíða eftir
staðfestingu.“
Afríka gegnir sem kunnugt er afar
mikilsverðu hlutverki í þróunarsögu
mannsins. Þar er þáttur Suður-
Afríku ólítill; innan greinarinnar hef-
ur enda orðið til sérstakt heiti yfir
steingerðar leifar apamanna frá Suð-
ur-Afríka. Þeir nefnast Australop-
hitecus og síðan er síðara nafni
skeytt við til aðgreiningar. Þar hefur
Coppens einmitt lagt til drjúgan
skerf og fóstrað fjölmörg ný teg-
undaheiti.
Hvers vegna varð maðurinn til?
Ein áhrifamikil kenning Coppens
um framþróun mannsins snýr að því
hvernig loftslagsbreytingar fyrir átta
milljón árum hafi haft afdrifarík áhrif
á framþróun mannsins. Eftir rann-
sóknir á steingerðum leifum sem
fundust á tímabilinu frá 1967 til 1976
í Asíu setti hann fram kenningu um
þetta árið 1983. Árangur uppgraft-
arins voru steingervingar sem voru
allt frá þriggja milljóna til einnar
milljónar ára gamlir. Þegar Coppens
fór að bera þessar menjar saman við
upplýsingar um veðurfarsbreytingar
á svæðinu á þessum tíma fór hann að
sjá athyglisverða samsvörun. Í stuttu
máli dró hann þá ályktun að veð-
urfarsbreytingar, kólnun og auknir
þurrkar (og þar af leiðandi minni
gróður) hefðu haft greinileg áhrif á
bæði líkamsgerð og lífsmáta þessara
forvera mannsins. Framþróun teg-
undarinnar í átt til nútímamannsins
hefði með öðrum orðum stafað af
klárri ytri nauðsyn til að laga sig að
hrjúfara umhverfi. Þessar breyt-
ingar fólu meðal annars í sér að heil-
inn stækkaði, kannski til að vera bet-
ur í stakk búinn til að upphugsa ráð
til varnar árásum rándýra. Og tenn-
urnar urðu betri til að kljást við kjöt í
stað ávaxta og grænmetis eingöngu
(eins og raunin var til dæmis með
Lucy). Enda slíkt orðið af skornum
skammti.
Í framhaldi þessa hefur Coppens
svo leitt í ljós, með því að rannsaka
muninn á hraða breytinga á annars
vegar líkamsgerð frummanna og
hins vegar áhöldum, hvernig áunnir
hæfileikar tóku smám saman við af
ásköpuðum hæfileikum. Þetta hafi
fært manninum bæði frelsi og jafn-
framt ábyrgðarkennd og um síðir
leitt til þess að hægði á þróun hans
uns hún staðnæmdist. Á fyrrgetnum
fyrirlestri í Háskóla Íslands velti
Gísli Pálsson mannfræðingur því fyr-
ir sér hvort nýtt landnám mannsins í
geimnum kynni þá að leiða til þess að
líffræðileg þróun mannsins tæki nú
nýjan fjörkipp en það er önnur saga.
Coppens er ekki að koma til Ís-
lands í fyrsta sinn. Hann kom hér síð-
ast fyrir 15 árum og hélt erindi. En
finnst manni eins og honum, sem
einkum hefur einbeitt sér að milljóna
ára gömlum menjum, ekki dálítið
þunnur þrettándi að koma til lands
með svo unga jarðsögu? Og sem í
samanburði við heimkynni frum-
mannsins byggðist vart fólki fyrr en í
gær?
„Mikilvægi fornminja byggist ekki
einvörðungu á aldri,“ segir Coppens.
„En auk þess skilst mér að nýlegar
jarðvegsrannsóknir gefi til kynna að
menn kunni að hafa búið hér all-
nokkru fyrr en áður hefur verið tal-
ið,“ bætir hann við og brosir.
REUTERS
Samsvörun Steingerðar leifar sýna að loftslagsbreytingar fyrir átta millj-
ón árum höfðu afdrifarík áhrif á framþróun mannsins.
» Kaupmáttur, hagur heimilanna, hefur vaxið um
75% frá 1994
» Erlendar skuldir ríkissjóðs hafa verið greiddar upp
» Skattar hafa verið lækkaðir á einstaklinga og fyrirtæki
» Háskólanemum hefur fjölgað úr um 7.500 í um
17.000 á síðustu tólf árum
» Atvinnuleysi sem áður var mikið vandamál er nú
svo að segja óþekkt
» Opinber framlög til heilbrigðismála hafa verið
stóraukin og eru nú með hæstu í heiminum
» Ísland er komið í 2. sæti á lista Sameinuðu þjóðanna
yfir þau lönd þar sem lífskjör eru best í heiminum
Þegar öllu er á botninn hvolft er
traust efnahagsstjórn
stærsta velferðarmálið
Nýir tímar - á traustum grunni
xd.is
MRSTÚDENTAFAGNAÐUR
Nemendasambands Menntaskólans í Reykjavík verður haldinn
laugardaginn 2. júní 2007 í Súlnasal Hótels Sögu
og hefst kl. 20.00. Húsið opnað kl. 19.00.
Nýstúdentar og allir afmælisárgangar eru hvattir til að fjölmenna.
Aðgöngumiðar verða seldir á söluskrifstofu Hótels Sögu, 3. hæð,
dagana 14.-25. maí.
Einnig er hægt að panta og greiða fyrir miðana
með símgreiðslu í síma 525 9950.
Samkvæmisklæðnaður.
Stjórnin.