Morgunblaðið - 06.05.2007, Side 59

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 6. MAÍ 2007 59
Undanfarna mánuði hafa verið
miklar umræður um hverskonar
vegi eigi að byggja út frá Reykja-
vík. Ákveðið var að byggja hrað-
braut til Keflavíkur og nú krefjast
t.d. íbúar á Suðurlandi og Vest-
urlandi þess að það verði einnig
byggðar hraðbrautir
til Selfoss og Borg-
arness. Þingmenn,
ráðherrar og ýmsir
fleiri hafa tekið undir
þessa skoðun. Það eru
þó ekki allir á því að
bygging hraðbrautar
sé besta lausnin. Sam-
gönguráð hefur lagt
til að byggður verði
2+1 vegur, það sama
og Vegagerðin hafði
áformað. Lögreglan á
Selfossi vísar í góða
reynslu af 2+1 veg-
arkaflanum á Suðurlandsvegi og
leggur til að slíkur vegur verði
byggður. Að lokum hefur Sjóvá
lagt til að byggður verði 2+2 veg-
ur með mjóum miðdeili og að
hluta til mislægum gatnamótum
og býðst til að byggja þannig veg
til Selfoss á tveim til þremur ár-
um. Vegagerðin hefur látið vinna
hönnunargögn fyrir 2+1 veg fyrir
vegarkafla á Suðurlandsvegi en nú
hefur samgönguráðherra fyr-
irskipað Vegagerðinni að undirbúa
eins fljótt og við verður komið út-
boðsgögn fyrir hraðbraut. Þá er
því eðlilegt að spurt sé hvað liggi
að baki þessarar ákvörðunar. Í
skýrslu OECD/ECMT, Speed Ma-
nagement, sem gefin var út á síð-
asta ári er lögð áhersla á að áður
en teknar eru ákvarðanir um
byggingu nýrra vega þá þurfi
markmiðin að vera klár. Þau
markmið sem mér finnst eðlilegt
að leggja til grundvallar eru þau
sömu og lögð er áhersla á í nýrri
samgönguáætlun:
1) bæta umferðaröryggi en
mörg alvarlegustu slysin hafa orð-
ið vegna árekstra og útafaksturs
2) tryggja greiða umferð og
öruggt flæði umferðar
3) hafa arðsemi að leiðarljósi
þar sem tekið er tillit til þess
hvernig fjármagn nýtist best m.t.t.
alls vegakerfisins.
Hvað fyrsta markmiðið varðar
fullnægir ekki tveggja akreina
vegur þessu markmiði nema leyfð-
ur hraði sé lækkaður í 70–80 km/
klst sem ég hygg að ekki verði
álitinn raunhæfur kostur. Bæði
2+1 vegur og hraðbraut fullnægja
markmiðinu. Hraðbraut og 2+1
vegur með mislægum gatnamótum
fullnægja mjög vel markmiði tvö
og það gerir einnig 2+1 vegur
með hringtorgum en ferðahraði
verður þá eitthvað minni og hraði
lægri sem bætir enn frekar um-
ferðaröryggið. Þegar litið er til
síðasta markmiðsins þá gerði
Verkfræðistofan Línuhönnun á
árinu 2005 úttekt á arðsemi þess
að breyta núverandi Suðurlands-
vegi annars vegar í 2+1 veg og
hinsvegar í 2+2 veg. Í fyrra til-
fellinu er fyrsta árs arðsemi á
bilinu 7,7 til 9,4 prósent en í
seinna tilfellinu 2,3 til 3,5 prósent.
Það er því þrisvar sinnum arðsam-
ara að byggja 2+1 veg en 2+2
veg. Sé einnig litið til mismunar á
kostnaði við hraðbraut og 2+1 veg
þá væri þeim fjármunum t.d. bet-
ur varið í að auka burðarþol veg-
anna, fækka einbreiðum brúm,
bæta umhverfi vega og setja upp
vegrið.
Í öllum þeim lönd-
um sem ég þekki til
eru hraðbrautir að-
allega byggðar með
það að markmiði að
leysa umferðarteppur
fyrir vegi með veru-
lega mikla umferð,
sem orsakar tafir og
hættu á umferð-
arslysum. Umferð-
aröryggi á vegum
með svo litla umferð
eins og er til Kefla-
víkur, Selfoss og
Borgarness er þá
leyst á annan hátt en með bygg-
ingu dýrra hraðbrauta. Því hlýtur
aðalmarkmiðið með byggingu
hraðbrautar á vegum eins og fyrir
Reykjanesbraut, Suðurlandsveg
og Vesturlandsveg að vera það að
auka umferðarhraða og er þá
venjulega miðað við hraða frá 110
til 130 km/klst. Samgönguráðherra
verður að nefna hlutina réttum
nöfnum því þó ráðherrann tali um
2+2 vegi þá er hann í raun að tala
um hraðbrautir því hver getur
annars tilgangurinn verið með
slíkum vegum? Hvað umferðarör-
yggi varðar þá tryggir 1+2 vegur
næstum jafn mikið öryggi og 2+2
vegur og því hlýtur ráðherra að
vera að tala um hraðbraut, því
hver ætti tilgangurinn að vera
annar því öryggið er hægt að
tryggja með mun ódýrari hætti,
þ.e. með 1+2 vegum. Er það þetta
sem samgönguráðherra hefur í
hyggju? Er hann að leggja til að
byggðar verði hraðbrautir með
leyfðum hraða á bilinu 110 til 130
km/klst. Ég tel að það liggi alveg
ljóst fyrir að vegfarendur munu
krefjast þess að þessir vegir verði
notaðir á sama hátt og gert er í
öðrum löndum. Einnig er markmið
um arðsemi framkvæmda sem er
eitt af meginmarkmiðum í sam-
gönguáætluninni þverbrotið.
Bygging hraðbrauta hér á landi er
mikil offjárfesting sem ekki nýtist
fyrr en eftir 20 til 30 ár. Þetta er
því í hæsta máta skrýtin ráðstöfun
í ljósi þess að við búum við ófull-
komið vegakerfi sem þarfnast
mikilla endurbóta.
Það er því nauðsynlegt að sam-
gönguráðherra skýri frekar út
hvers vegna hann nú hefur lagt
fyrir Vegagerðina að undirbúa
hraðbraut í blóra við áætlanir
hennar um 2+1 veg. Ekki þýðir
að beina þessari spurningu til
Vegagerðarinnar því það virðist
sem ráðherra hafi tekið þetta
tæknilega ákvörðunarvald af henni
sem er þó eitt af aðal-hlutverkum
hennar.
Hver eru markmið sam-
gönguráðherra með bygg-
ingu hraðbrauta á Íslandi?
Rögnvaldur Jónsson telur að
það sé verið að byggja hrað-
brautir út frá borginni
» Bygging hraðbrautahér á landi er mikil
offjárfesting sem ekki
nýtist fyrr en eftir 20 til
30 ár.
Rögnvaldur Jónsson
Höfundur er verkfræðingur og fyrr-
verandi framkvæmdastjóri hjá Vega-
gerðinni.
Fréttir
í tölvupósti