Náttúrufræðingurinn - 1993, Qupperneq 12

að geta að á síðari árum hafa komið
á markaðinn sundrunarefni sem hafa
mun minni aukaverkanir en eldri efni
(GESAMP 1993).
Um 120 tonnum af sundrunarefni var
sprautað úr lofti á olíuslikjuna úr Braer
meðan á fárviðrinu stóð (IPIECA
1993). Notkun var hætt vegna mótmæla
eyjaskeggja.
SPURNINGAR SEM VAKNA.
Ohjákvæmilega hafa margar spurn-
ingar vaknað við þennan atburð og
má þar nefna:
1. Hvernig gátu báðar aðalvélar skipsins
orðið afllausar samtímis?
Sumar heimildir nefna að vatn og
mengunarefni hafi verið í brennsluolíu
skipsins og þar hafi farið saman tækja-
bilun, hirðuleysi og mannleg mistök.
Aðrar fullyrða að skipið hafi verið
vel búið og vel mannað en vegna
fárviðrisins hafi lok á öndunarrörum
eldsneytistanka brotnað og sjór borist
með þeim hætti í tankana. Það verður
afar fróðlegt að fá hina raunverulegu
skýringu.
2. Hvers vegna má skip sigla svo nærri
landi með jafn hættulegan farm og raun
ber vitni, og hvernig er þessum málum
háttað hér á landi?
Við Hjaltland eru ákveðin hafsvæði
skilgreind sem viðkvæm og er þeim
tilmælum beint til skipstjóra tankskipa
að forðast þessi svæði. Þau eru hins
vegar ekki mikil að flatarmáli og Braer
var utan þeirra þegar slysið varð.
Bresk yfirvöld brugðust við með því
að kalla saman hagsmunaaðila er
tengjast siglingum og ræða málin.
Niðurstaðan var sú að þeir sem reka
tankskip fallast á það sjálfviljugir að
hlíta ströngum reglum í grennd við
viðkvæm svæði á Bretlandseyjum. Þá
var ljóst að inn í reglurnar kæmu
ákvæði um viðbúnað til að auðvelda
drátt á skipum.
Hér á landi hafa reglur um sérstakar
siglingaleiðir fyrir tankskip ekki séð
dagsins ljós, en væntanlega munu ís-
lendingar fara svipaða leið og Bretar.
3. Hvernig fer með bœtur?
Þegar þetta er skrifað liggur ekki
ljóst fyrir endanlegt tjón eða nreðferð
bóta. Ljóst er hins vegar að hér eiga
við ákvæði í alþjóðasamningum um
einkaréttarlega ábyrgð og sjóð til að
bæta olíumengunaróhöpp. Þær kröfur
um bætur sem lágu fyrir sjóðnum og
búið var að samþykkja í maí 1993
námu um 9.720.000 sterlingspundum,
eða um einum milljarði íslenskra
króna miðað við gengi í september
1993. Þá var eftir að taka afstöðu til
um þriðjungs af fjölda fyrirliggjandi
krafna.
Þar fyrir utan þykir líklegt að
kostnaður breskra stjórnvalda vegna
viðbragðsaðgerða sem sjóðurinn
verður krafinn unr greiðslu á verði af
stærðargráðunni 2 milljónir sterlings-
punda. Þetta er engan veginn endanleg
tala en gefur hugmynd um þann gífur-
lega kostnað sem fylgir óhöppum af
þessu tagi, þrátt fyrir að veður hafi að
miklu leyti komið í veg fyrir
kostnaðarsamar hreinsiaðgerðir.
4. Hvernig er viðbúnaði háttað hér á
landi?
Við eigum talsvert langt í land með
að búnaður hér sé fullnægjandi, en
benda má á að nokkur hreyfing hefur
orðið í rétta átt á undanförnum árum.
Meðal annars hefur umhverfisráðu-
neytið veitt fjármagni til að koma fyrir
lágmarksbúnaði til varnar olíumengun
í mörgum stærstu höfnum landsins.
Arlega eru flutt til íslands u.þ.b.
584.000 tonn af olíu. Hún er yfirleitt
flutt með olíuskipum með burðargetu
122