Náttúrufræðingurinn - 1993, Síða 39

6. mynd. Hraunborgir og niðurföll í Katlahrauni. Hellar í baksviði. í fjarska Skála-
Mælifell. In tlie background lava tunnels and in the distance Skála-Mœlifell. Ljósm.
photo Dagur Jónsson.
virkni hefur í aldanna rás verið á
svæðinu þarna ofanvið að ekki er
auðvelt að greina milli einstakra
hrauna. Verður það spursmál ekki
nánar rakið hér. Þarna eru feiknastórar
hraunborgir, niðurföll, hraunrásir og
hellar (6. mynd). Þverskurður af einni
borginni sýnir einkar vel innri gerð
hennar (7. mynd). Til beggja hliða eru
þétt lóðrétt hraunlög, með vott af
láréttri stuðlamyndun, en milli þeirra
rás fyllt af iosaralega samanruddu
grjóti, sem ekki ber merki snöggrar
kælingar. Þarna virðist gufa neðanfrá
hafa tætt sundur hraunið og hrifið
með sér grjótið sem í lokin varð eftir
í rásinni. Ofaná eru sundurtættar leifar
af þakinu (7. mynd).
DIMMUBORGIR
Hvorugur okkar hefur skoðað
Dimmuborgir að ráði og leili maður
að lýsingum á þeim eða hugmyndum
unr myndun þeirra verður árangurinn
mjög á eina leið. Norski jarðfræð-
ingurinn Tom F.W. Barth (1942) er
líklega einn sá fyrsti sem slær því föstu
að þar hafi verið um „lava lake“ að
ræða. Sigurður Þórarinsson (1951)
tekur upp kafla úr ritgerð Barths
óbrcyttan en bendir jafnframt á að
hinir alþekktu Strípar við Kálfaströnd
séu sams konar myndanir. A milli
þessara tveggja kemur svo Rittmann
(1944) með harla frumlega en naumast
raunsæja hugmynd um uppruna borg-
anna. R.W. van Bemmelen og M.G.
Rutten (1955) fjalla svo um málið og
virðast vera þeir fyrstu sem fjalla
sérslaklega um hvernig súlurnar hali
orðið til. Þeir telja þær vera „the result
of eddies in lurbulent flow of the
molden lava“ (hringiður í rennandi
hrauni). Síðastur til að lýsa Dimmu-
borgum nokkuð er svo Kristján Sæ-
mundsson (1991). Hann telur, eins og
149