Náttúrufræðingurinn - 1993, Page 42

9. mynd. Gjallkargi kringum einn sappann sýnir að hann hefur komið upp iit við
kantinn í „venjulegum gervigíg". A sappi surrounded by a collar of scoriaceous lava and
formed inside a "normal" pseudocrater. Mynd photo Jón Jónsson.
um 50-70 cm þykk skorpa á hraunið
hefur kvika haldið áfram að streyma
inn undir hraunþakið, en vatn lokaðist
undir því. Þar safnaðist fyrir gas úr
hrauninu og vatnsgufa, sem að lokum
náði að sprengja göt á þakið. Um þau
hefur svo seigfljótandi hraunkvika
stigið upp, tnyndað lóðrétta veggi í
hring í opinu en í miðju hefur gas og
vatnsgufa streymt upp, sennilega með
allmiklum krafti, og rifið með sér brot
úr hálf- eða alstorknuðu hrauni, sem
síðan fyllir strompinn að innanverðu.
Sú skoðun Recks að gas hafi hér ekki
átl hlut að máli stenst því ekki.
Fullkomin sönnun fyrir þessu blasir við
á öðrum stað á svæðinu, en þar hefur
orðið sprenging sem brotið hefur gat á
hraunskorpuna, en brot úr henni liggja í
hring kringum opið. Má þar skoða og
mæla þykkt hraunþaksins (8. mynd).
Á öðrum stað má sjá gjail- og
kleprahring kringum einn sappann (9.
mynd) og má af því ráða að venju-
legur gervigígur hefur þar verið
undanfari þess að sappinn varð til.
Urðin sem er víðast hvar kringum
sappana hefur verið túlkuð, m.a. af
Sapper sjálfum, sem „Lavatrummer“
(grjóturð) utan af sappanum. Svo er
og vissulega að hluta, en engan veginn
alls staðar. Vera má að hraunþekjan
kringum sappana hafi sigið jafnframt
því sem þeir mynduðust og að það
hafi þannig áll þátl í myndun þeirra.
Flér þarf nánari athugana við. Ekki
verður annað séð en að lausagrjótið
ofan á söppunum sé hluti af þakinu.
Veggir sappanna, þar sem til sést,
eru byggðir eins og sýnt er á mynd 7
úr Katlahrauni. Þeir eru 60-80 cm
þykkir, þéttastir í miðju en hvergi
152