Samvinnan - 01.06.1927, Side 55

SAMVINNAN
133
högun Svisslendinga. Sovjetstjórn Rússa er að vísu full-
trúastjórn, en hún er svo frábrugðin þingstjóm eftir vor-
um skilningi, að það liggur utan við verksvið þessarar
ritgerðar að segja frá henni.
XI.
Þingstjórn utan Evrópu og Bandaríkja Norður-Ameríku.
Þess var getið í upphafi þessarar ritgerðar að þing-
stjórn vorra tíma er runnin af forngermönskum rótum.
Fulltrúastjórnin hefir átt sér stað hjá Engilsöxum frá
alda öðli og hefir þróast og aukist eftir því, sem tímar
liðu. Á síðustu mannsöldrum hefir hún svo breiðst út um
nálega allan hinn mentaða heim, og enn hafa mennirnir
ekki fundið upp neina stjórnartilhögun, sttm sé líkleg til
þess að koma í stað þingstjórnarinnar.
Hin ungu ríki, er hófust á síðustu öld í Ameríku, Af-
ríku og Ástralíu, hafa öll tekið upp þingstjórn, en þau
hafa flest tekið Bandaríki Norður-Ameríku sér til fyrír-
myndar fremur en England. Liggja til þess orsakir þær,
er nú skal greint frá.
Það er grundvallarsetning hjá flestum ríkjum Norð-
urálfunnar, að ríkið sé eitt og ódeilanlegt, og að það hafi
sterka miðstjórn. Þau hafa flest að baki sér þúsund ára
gamla sögu. Héraðsskiftingin byggist á sögulegum grund-
velli, og hið opinbera líf stjórnast að miklu leyti af forn-
um venjum og arfsögnum. Höfuðborgin er vanalega
stærsta borg ríkisins og þungamiðja þess. Enginn gæti
hugsað sér höfuðborgir og stjórnaraðsetur Frakklands,
Englands, Þýskalands eða Danmerkur, annarsstaðar en
nú er.
í hinum nýju ríkjum út um heim, sem mestmegnis
eru sprottin upp af nýlendum Englendinga og Spánverja,
horfir öðruvísi við. Þar er alt reist á nýjum grundvelli og
hinar sögulegu arfsagnir vanta. Þessi ríki hafa myndast á
þann hátt, að nokkrar nýlendur Evrópumanna hafa gert
roeð sér bandalag til þess að styrkja vald sitt eða sjálf-