Samvinnan - 01.06.1927, Page 80

Byg>g,ing*ar
IV.
Síðan torfbæjabyg-gingar tóku að breytast og hverfa
í mörgum héruðum landsins fyrir liðugum mannsaldri,
hefir þjóðin verið að leita fyrir sér, leita að byggingar-
efni, byggingarstíl, niðurskipun herbergja o. s. frv. Torf-
bæirnir bygðust á gamalli reynslu. Þeir voru það besta,
sem þjóðin gat gert í byggingarmálum frá því landið var
bygt og fram undir lok 19. aldar. Stíll torfbæjanna var
fastur, húsaskipun og herbergja sömuleiðis. Hver kynslóð-
in eftir aðra hafði skapað og ummyndað þessar þjóðlegn
byggingar. Þær höfðu marga galla, en líka ýmsa kosti.
Og að því er snertir list í verki, þá er torfbæjastíllinn
eitt af því frumlegasta, sem íslendingar hafa eftir sig lát-
ið frá liðnum öldum.
Nú skulu nefnd nokkur dæmi úr sögu bygginganna í
sveitum frá síðasta mannsaldri. Það verður alls ekki tæm-
andi. Tilraunimar eru svo margvíslegar, og algengasta
úrræðinu, teningsmynduðu timburkössunum, verður al-
gerlega slept að sinni.
Víða á Norðurlandi eru framhús rneð torfveggjum
á þrjár hliðar, timburþili fram á hlaðið og torfþaki, mjög
algeng í staðinn fyrir frambæ með mörgum þiljum, torf-
veggjum milli herbergja og háum torfþökum. Hér er sýnd
mynd af einum slíkum bæ, Grænavatni í Mývatnssveit.
Þar er fallegt bæjarstæði, slétt tún á vatnsbakka. Bak
við túnið sléttlendi austur og suður til fjallanna. Þar hefir
lengi verið tvíbýli, og eiga bændurnir hálft framhúsið
hvor. Sömu bæjardyr eru fyrir bæði heimilin. Aðalhlið og