Andvari

Årgang

Andvari - 01.06.1966, Side 114

Andvari - 01.06.1966, Side 114
112 ÞORVALDUR SÆMUNDSSON ANDVARI og svartkollótta á, hverrar kyn að lengi tt varoi. — Segja má, aS þessi fyrsti raunsæi vísu- partur Hjálmars Jónssonar bendi strax til þess, sem síðar átti eftir að verða eitt aðaleinkennið á kveðskap þessa sérstæða og svipmikla skálds, en það er að lýsa nöktum og miskunnarlausum veruleikan- um, eins og hann kom þessu fátæka stór- skáldi fyrir sjónir á eymdar- og harðinda- tímum. Sá veruleiki fór oft ómjúkum höndum um skáldið og einyrkjann, en þótt harmar og beiskja setji mark sitt á mörg kvæði hans, gnæfir þessi sérkenni- legi persónuleiki og listamaður yfir um- hverfi sitt og samtíð eins og „foldgnátt fjall," sem stormar næða um á alla vegu, en fá aldrei bugað né brotið. IX Alkunn er frásögnin af því, er þjóð- skáldið séra Jón Þorláksson á Bægisá kom eitt sinn að Steinsstöðum í Oxnadal og gisti þar næturlangt. Hefur hann sjálf- sagt þurft að ræða ýmislegt við aðstoðar- prest sinn, séra Hallgrím Þorsteinsson, sem þá bjó þar. Um morguninn var prestur einn í baÖstofunni, nema Jónas litli, prestssonurinn, fárra ára gamall, lá í rúmi sínu nývaknaður. Hafði prestur um stund léð því eyra, er drengurinn hjalaði við sjálfan sig í rúminu. Þegar húsfreyjan, Rannveig Jónasdóttir, móðir Jónasar, kom inn í baðstofuna skömmu síðar, mælti séra Jón: „Nú skal ég segja yÖur nokkuð, maddama góð! Hérna eigið þér nú efni í ágætt skáld." — Varla mun gamla prestinn hafa órað fyrir því, hve eftirminnilega þessi orð hans áttu eftir að rætast og að þarna í rúminu lá einmitt það barn, sem löngu seinna hlaut —- eitt íslenzkra skálda — sæmdarheitiÖ „listaskáldið góða.“ Jónas Hallgrímsson fór snemma að yrkja, enda var rík skáldgáfa í báðum ættum hans. Fyrstu vísur hans, sem varð- veitzt hafa, mun hann hafa ort, er hann var sex eða sjö ára. Fyrsta vísan um fötin hans er alkunn: Buxur, vesti, brók og skó, bætta sokka, nýta, húfutetur, hálsklút þó, háleistana hvíta. Hin vísan, sem hann mun hafa ort um líkt leyti, gæti bent til að ekki hafi alltaf verið fullt búr rnatar á Steinsstöð- um á þeim árum, enda voru þá erfiÖir tímar í Iandi, fátækt og bágindi víða, eink- um norðan lands. Visan er þannig: Mál er í fjósið! Finnst mér langt. Fæ ég ekkert oní mig. Æi, lífið er svo svangt. — Enginn étur sjálfan sig. Það átti raunar fyrir þessum mesta ljúflingi íslenzkrar tungu að liggja að þurfa að kvarta oftar á ævinni um sult og erfið lífskjör. Fátæktin varð hans fylgi- kona, eins og séra Jóns á Bægisá og fleiri snillinga fyrr og síðar. En þrátt fyrir það megnaði fátæki drengurinn úr Oxnadal að gefa þjóð sinni þau andlegu verðmæti, sem einna dýrst mega teljast og hvorki mölur né ryð fá grandað. X I sjálfsævisögu Matthíasar Jochums- sonar, Sögukaflar af sjálfum mér, greinir höfundurinn lítið frá skáldskaparviÖleitni sinni á bernsku- og æskuárunum, og má þó ætla, að hann hafi eitthvað fengizt við slíka hluti á þeim árum, þótt ófull- komið væri. En af orÖum hans má ráða, að skáldgáfa hans hafi ekki farið að þroskast verulega fyrr en á námsárunum 1859—1865. Bókmenntakynni hans af innlendum og erlendum stórskáldum lyfta honum á flug í andlegum skilningi. Var
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132

x

Andvari

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.