Andvari - 01.01.1989, Síða 183

ANDVARI
GUÐBRANDUR VIGFÚSSON
181
Guðbrandur hafði áður látið óánægju sína í ljós í blaðagreinum í Þjóðólfi
um nýtísku biblíumál, og háð þar talsverða „krítíska“ hildi og ýmsum veitt
betur. En nú rauk upp á ný til handa og fóta Eiríkur Magnússon og sendi
kveðju engu vandaðri (en margfalt lengri!) í pésa sem hann lét prenta í Cam-
bridge og gaf nafnið Nokkur orð um þýðingu Odds lögmanns Gottskálkssonar
á Mattheusar guðspjalli er Dr. „Guðbrand“ Vigfússon hefir gefið út með at-
hugasemdum um biblíumál vort í An Icelandic Prose Reader, Oxford 1879.
Fór þar sem fyrrum með Eirík að hann lét reiði sína teyma sig langt fram úr
öllu hófi, og er Guðbrandi vorkunn þótt hann nennti ekki að svara þeim
óbótaskömmum sem Eiríkur jós yfir hann. En sárnað hefir honum þó undir
niðri, og þau sárindi geta vel hafa ráðið gerðum hans þegar Eiríkur hóf að
safna fé til þess að hjálpa fólki því sem bágstaddast var eftir harðindin 1881-
82. Enginn efast nú um að Eiríkur hófst handa af óblandinni mannúð og
föðurlandsást; söfnunin gekk og vel í fyrstu, því hana studdu merkismenn og
valdsmenn eins og William Morris og yfirborgastjórinn í London. Urðu þeir
sem stóðu að verkinu því steinhissa þegar bréf var birt í The Times 13. okt-
óber 1882 yfir nafni Guðbrands og hefir það komið óþyrmilega við enska gef-
endur að lesa ummæli virts íslendings sem ritaði í svona tón:
„Ég tók ekkert mark á beiðninni, því ég vissi að hún var ekki sönn . . .
Einn ræðumannanna í Mansion House „tók eftir því hve ræfilsleg og hor-
merkt voru andlit manna í Reykjavík í júní í fyrra - en einmitt í júní var ekk-
ert hallæri!“
Þeir (herrarnir í Mansion House) eru að kenna fólki mínu að betla . . .
En eitt er það illt sem er verra en hungursneyð, og ég verð að nefna það
áður en ég lýk máli mínu. Þegar ég var síðast í Kaupmannahöfn var það opin-
bert leyndarmál meðal landa minna þar að þeir íslendingar sem komu til há-
skólans og voru komnir í öngþveiti þar vegna drykkjuskapar og annars bílífis
fóru heim aftur þegar öllum framaleiðum var lokað og gengu á Prestaskólann,
og voru svo vígðir til fátækra útnesjabrauða sem sálusorgarar. Maður þarf
ekki að ímynda sér siðferðishæfileika fátæklinga á slíkum útkjálkum er þeir
hafa þess háttar menn sem safnaðarhirði.“
Það er auðséð að hér heldur sárreiður maður á penna, en Guðbrandur átti
eftir að finna að þeir menn sem hann reiddi sig á urðu berir að ljúgvitni í þess-
ari sök, tröllatrú hans á vitnisburð þeirra Jóns A. Hjaltalíns og W.C.
Spence Patersons varð honum til blygðunar. Forstöðumenn samskotanna
með Eirík Magnússon í fararbroddi vissu sig vammlausa og svöruðu honum
fullum hálsi. Spannst af þessu óþvegin orðasenna en í þetta sinn öll af þeirra
hendi, því Guðbrandur svaraði aðeins einu sinni fyrir sig, og þá aðeins með
því að fara í útúrdúr og að ásaka söfnunarnefndina um hirðuleysi og getuleysi
með söfnunarféð, en þar brást honum bogalistin, því að nefndin gat sannað að
hún hefði hreinar hendur.