Andvari - 01.01.1958, Side 73

ANDVARI
Kringum þjóðfundinn 1851
69
með „opnu bréfi“ dagsettu 28. jan. 1848. Það var órói og ólga
í Danmörku og dönsku hertogadæmunum. I Þýzkalandi hófst
í marzbyrjun öflug hræring, sem stefndi að því að stofna nýtt
ríki með nýrri og frjálslegri stjórnarskrá. Þessi hræring ýtti ræki-
lega við sjálfstæðiskröfum Holtseta á hendur Dönum, svo að
nú varð skammt stórviðburða á milli.
1 Danmörku urðu stjórnarskipti um 22. marz og næsturn
samtímis hófu hertogadæmin uppreisn. Saga Slésvíkurdeilunnar
er flókið mál og verður það ekki rakið hér, en hún réð miklu
um gang sjálfstæðisharáttu fslendinga hæði beint og óbeint.
Á meðan Evrópa sleikti sárin eftir hina fyrstu hríð, sat Jón
Sigurðsson og skrifaði Hugvekju til fslendinga í Ný félagsrit
og mótaði með henni stefnuna í sjálfstæðisbaráttu íslendinga.
Afnám einveldisins hlaut að valda verulegri breytingu á stöðu
íslands í danska ríkinu. Ný stjómarskrá hafði verið hoðuð og
Danir létu kjósa fulltrúa til þings þess, sem fjalla skyldi um
hana, sumarið 1848. Mátti með sanni segja, að það brakaði í
hverju tré í danska ríkinu, því að haustið 1848 hófst einnig
uppreisn í dönsku nýlendunum vestan hafs. Danir höfðu því í
mörg horn að líta, en íslendingar virtust vera trúir þegnar, svo
að ekkert lá á að sinna þeim.
íslenzka stjómardeildin reis upp úr rústum skrifstofanna í
rentukammeri og kansellíi, sem fjallað höfðu um íslandsmál.
Hitt þótti þó meiri fengur, að konungur hafði lofað með opnu
hréfi, að ekkert skyldi verða ákveðið um stöðu íslands í danska
ríkinu, fyrr en íslendingar hefðu fjallað um það mál á þingi
heima á íslandi.
Grundvallarlagaþing Dana var háð veturinn 1848—49. Þar
var ekkert ákveðið um ísland, en stjórnin lét semja frumvarp
til kosningalaga fyrir ísland, sem síðan var lagt fyrir alþingi,
og leit nú út fyrir og almennt gert ráð fyrir, að þjóðfundur
yrði haldinn sumarið 1850.
í þann tíma var Mathias H. Rosenörn stiftamtmaður á ís-
tandi. Hann naut almennra vinsælda í starfi sínu og þótti til-