Andvari - 01.01.1957, Blaðsíða 52

ANDVARI
Brot úr verzlunarsögu.
Upphaf verzlunarsamtaha á Suðvesturlandi og Norður-
landi á árunum 1868—1870.
Eftir Þorkel fóhannesson.
I.
Tímabil það í verzlunarsögu íslands, sem hefst 1787 og endar
með lögunum um algert verzlunarfrelsi á Islandi 1. apríl 1855,
liefir kallað verið fríliöndlunaröld. A þessu tímabili byrja íslenzkir
kaupmenn að fást við verzlun, en flestir í heldur smáum stíl.
Af belztu íslenzkum kaupmönnum má liér nefna Bjarna Sívert-
sen í Hafnarfirði og Ólaf Thorlacius á Bildudal, en því næst
menn eins og Friðrik Svendsen á Flateyri, Guðmund Scbeving
í Flatey, Kjartan ísfjörð á Eskifirði og Gísla Símonarson í Höfða-
kaupstað og víðar. Þegar þessir menn eru frá taldir, og þeir eru
allir úr sögunni á fjórða tugi aklarinnar, er varla að nefna ís-
lenzka kaupmenn, sem mikið kveði að, fyrri en upp úr miðri öld-
inni, og ber þar einna hæst Ásgeir Ásgeirsson á ísafirði. FTm
flesta þessa menn er það að segja, að þeir höfðu verzlunarsam-
bönd sín bjá dönskum verzlunarhúsum og í rauninni er ekki
ýkjamargt, sem greinir þá frá starfsbræðrum þeirra, dönsku sel-
stöðukaupmönnunum. Helzt mætti nefna það, að sumir þessara
manna, einkum Bjarni Sívertsen, Ólafur Thorlacius, Guðmundur
Scbeving og Ásgeir Ásgeirsson fengust jafnframt við þilskipa-
útveg og unnu með þeim hætti mikilsvert brautryðjendastarf.
En ástæðan til þess, að slíkir menn fengu ekki beitt sér til veru-
legra umbóta í verzlun landsins, mun einkum hafa verið sú, að
þeir voru yfirleitt bundnir í báða skó fjárhagslega af dönskum
verzlunarhúsum, sem sáu þeim fyrir veltufé eða vörulánum og