Andvari - 01.01.1957, Side 93

ANDVARI
Þáttur um skipsströnd í Skaftafellssýslu
89
hreyfingum eða bendingum til þeirra hluta, sem við er átt eða
taka þarf, til einnar eða annarrar neyzlu og nota, og kallast einu
nafni „pat“. En eftir ótrúlega skamman tíma kemst þetta venju-
lega í viðunandi horf og brátt geta farið að lærast einstök orða-
tákn og regluleg orð. En á Suðurlands strandsvæðinu varð dvöl
erlendra skipverja aldrei svo löng, að neitt „millimál“ myndaðist
eða málabrot, né heldur að hrognamáls gætti eftir á í daglegu
tali manna í Skaftafellssýslu af þessurn sökum, eins og kvað
hafa loðað við í öðrum stöðum á landinu, t. d. af langri setu
Fransmanna þar. Hitt var og, syðra eins og víðar, að skólagengnir
menn voru stundum tiltækir og gátu skilið eða mælt strandmenn
rnálum, sem kom sér vel fyrrum, svo sem auk sýslumanns ein-
hver af prestum eða læknum í nálægum sveitum, ef til þeirra
náðist eða þeir áttu skyldu að gegna við strandið eða skipshöfn.
En þegar fram í sótti og á síðari tímum fóru fleiri í héraði að
kunna nokkur orð í tungumálum, höfðu enda gengið á skóla
aðra en barnaskóla, svo að greiðara varð til samskiptanna, og þá
bezt, ef hreppstjórar áttu í hlut, eins og um all-langa hríð hefir
átt sér stað þar ausfur, einmitt þar sem mest var um að véla.
En ávallt varð hið frumstæða samtalsform nokkurt umræðuefni,
og stundum að gamanmálum haft manna á milli, enda tilvalið
dæmi um, að einnig í þessurn efnum gátu menn bjargazt „á
brjóstvitinu". —
Að fiskiskip (togarar) eru ennþá að „stranda", þrátt fyrir allt,
orsakast vafalaust allajafna af því, að þau eru að „fiska í land-
helgi“ eða dunda svo sem inn við landssteina og vara sig hvorki
a veðurátt né öðrum hindrunum eða ófærum með ströndum
fram. Kom slík óvarkárni einnig oft fram áður, en þá var vitan-
lega allt erfiðara um vik að komast úr hættu. En nú ætti héðan
af mannhjörg að vera öruggari fyrir sandi, eins og vikið hefir
verið að, ef hvors tveggja er gætt, að skipsmenn hagi sér skyn-
samlega með góðum útbúnaði, og að björgunartilfæri í landi séu
í standi, sem vart mun nú á skorta. Þá ætti og eigi að þurfa
að reikna með því, að fávísir menn stjórni skipum, eða að