Andvari - 01.01.1951, Side 15

andvari
Guðmundur Finnbogason
11
íslendinga þjóðlegri lögeggjan. í ferðinni kynnti liann sér all-
ýtarlega vinnuvísindi Bandaríkjamanna, sem þá vom orðin fræg
vítt urn lönd. Á árunum 1916—17 flutti hann fyrirlestra um slík
efni við Háskóla íslands, og 1918 varð hann prófessor í hagnýtri
sálarfræði. Árið 1916 gaf hann út smárit, Þörfin á vinnuvísind-
um, og 1917 allstóra bók, sem heitir Vinnan. Um heimspekileg
og fagurfræðileg efni er bók hans Frá sjónarheimi, er út kom
1918. Öll þessi rit Guðmundar, og þá einkum Vit og strit og
Vinnan, vom mikið lesin af lærðum og leikum, og var margt
um þau rætt. Skorti allmikið á, að menn skildu þá nauðsvn, sem
hann þar benti á, og tel ég vafalaust, að margt væri nú betur
um framleiðslu okkar og vinnubrögð, ef rit og ræður Guðmund-
ar hefðu mætt meiri skilningi einmitt ráðandi manna á sviði at-
vinnulífsins. Hefur hann sjálfur lýst skemmtilega og þó raunar
átakanlega þeirri tregðu og því skilningsleysi, sem hann átti við
að stríða, og ætti frásögn hans um móspaðann að vera prentuð í
hverri lesbók handa íslenzkum unglingum. Árin 1921—22 sat
Guðmundur í milliþinganefnd í menntamálum, og 1922 kom
frá hendi hans og Sigurðar P. Sívertsens prófessors prentað álit,
sem varð undirstaða þeirrar breytingar, sem gerð var á Mennta-
skólanum. Háskólaárið 1920—21 var Guðmundur rektor skól-
ans, og kom þá út sem fylgirit Árbókarinnar eitt af merkustu
ritum hans, Land og þjóð. Þar tekur hann til athugunar áhrif
landsins á þjóðina, vegur og metur sjálfstætt, þó að hann hafi
að nokkru til fyrirmyndar erlend rit urn hliðstæð efni. Árið
1923 gaf hann út safn sjávarljóða eftir marga höfunda frá ýms-
um tímum, og nefndi hann það Hafrænu. Árið eftir konr út
þýðing hans á Mannfræði R. Maretts.
Á Alþingi 1924 var háð sparnaðarkeppni milli tveggja stærstu
flokkanna. Árangurinn varð engum til gagns, og munu fáir muna
eftir öðru en því, að skorið var niður embætti Guðmundar Finn-
bogasonar. Var hann þar með fluttur frá því starfi, sem hann
hafði húið sig undir langt árahil og taldi stefna í þá átt, að
íslendingar mættu í framtíðinni læra að haga þannig brauðstrili