Andvari - 01.01.1951, Page 54

50
Barði Guðmundsson
ANDVARI
hann frétti um atburð þenna, og skipaði Oddi tafarlaust að „láta
rakna ránið“. Nú verður Ásgrímur að þola þá auðmýking að
skila Þorgilsi fengnum. Það er þetta, sem níðritarinn á við, er
hann skrifar: „Varðstu þá svo hræddur, að þú brást þér í merar-
líki, og vom slíkt fim mikil, en þeir Starri ráku aftur öxnina,
og var það satt, að hann dró burst úr nefi þér“.
Eftir að sýnt hefir verið, að fúkyrðum Brodda við Snorra,
Guðmund, Skafta og Eyjólf er af höfundar hálfu beint gegn
helztu höfðingjum landsins á áttunda tugi 13. aldar, fer einnig
að rofa til um nafnana Þorkel Geitisson og Þorkel trefil. Frá
árinu 1275 hefir geymzt bréf, sem byrjar þannig: „Virðulegum
herra sínum Magnúsi konungi hinum kórónaða senda Árni biskup
í Skálholti og Hrafn bóndi, Þorvarður bóndi, Ásgrímur bóndi,
Sturla lögmaður, Sighvatur bóndi, Erlendur bóndi og öll hirðin,
sú sem í Skálholtsbikupsdæmi er, kveðju Guðs og sína skylduga
þjónustu“.B) Bréf þetta tekur af skarið um það, að árið 1275 hafa
„bændur" þeir, sem þar eru nafngreindir, verið virðingamestir
leikmanna í Skálholtshiskupsdæmi ásamt lögmanninum. Enda
hlutu þeir allir herranafnbót nokkru síðar. Vafalaust eru þeir
taldir upp eftir embættistign sinni. Fyrst á eftir biskupinum
koma valdsmenn þeir, sem haft hafa umboð sín beint frá konungi,
þá lögmaður og loks tveir sýslumenn, Sighvatur Hálfdanarson
frá Keldum og Erlendur sterki Ólafsson. Hafa þeir verið um-
boðsmenn eða fulltrúar hinna konunglegu valdsmanna og þá
sjálfsagt Hrafns og Þorvarðs, sem fyrstir eru nefndir af leik-
mönnum. Sex eru þessir fyrirmenn eins og goðamir, sem Broddi
atyrðir. Fer nú að verða meir en líklegt, að á bak við Þorkel
Geitisson og Þorkel trefil dyljist Sighvatur Hálfdanarson og Er-
lendur sterki.
Ekkert er í heimildum sagt um húsetu eða sýsluvöld Erlends
sterka á þessum tíma. En Sighvatur hefir þá haft umboð Þor-
varðs Þórarinssonar í „sýslu fyrir utan Þjórsá". Við athugun a
frásögnum í Árna biskups sögu kemur þetta skýrt í ljós. Vorið
1274 varð Sighvatur að láta Oddastað af hendi við biskup og