Andvari - 01.01.1951, Page 88

84
Barði Guðmundsson
ANDVARI
en þeir fluttu skáldmenntina til NorSurlanda og mynduðu þar
ríki, fyrst á Fjóni og síðan í Upplandi hinu sænska, þar sem hinir
fornfrægu staðir Uppsalir, Sigtúnir og Vendill liggja. Af Vendel
í Upplandi dregur hin suðræna skreytingartízka nafn sitt.
Urn rniðja 4. öld komust Fferúlamir undir yfirráð hins vold-
uga Austgotakonungs Ermanariks, sem í Eddukvæðum og
Völsungasögu kallast Jörmunrekur. Þegar Ilúnar brutust inn í
Svartahafslöndin nokkru síðar, urðu Austgotar að lúta Húna-
veldi, og sama virðist hafa orðið hlutskipti Herúlanna. Á rústum
hins mikla ríkis Attila Húnakonungs reis upp á síðari hluta 5.
aldar öflugt Herúlaríki í Austur-Ungverjalandi. I herferð Ódó-
akers til Italíu 476, er vesturrómverska ríkið leið undir lok, tóku
Herúlar mikinn þátt og hlutu þar lönd að launum. Tæpum manns-
aldri síðar yfirbuguðu Langbarðar ríki þeirra í Ungverjalandi
og felldu Hrólf konung þeirra. Þá var það, að sumir Herúlanna
tóku sig upp og fluttust til Norðurlanda undir leiðsögn konung-
borinna höfðingja, en aðrir leituðu á náðir austrómverska keisar-
ans og fengu að setjast að innan ríkis hans. Voru þeir þúsundum
saman í þjónustu Byzans-keisara á 6. öld. Finnast þess örugg
vitni, að á þeim tíma helzt samband milli Norður- og Suður-
Herúla. Um þetta leyti fer að verða vart Vendel-tízkunnar með
sínum svínamyndum á Norðurlöndum.
Þeirri kenning, sem haldið er frarn af Elias Wessen, að
Skjöldungarnir hafi verið Herúlar, verður trauðlega hnekkt. Hefir
og H. C. Lukmann nýlega fært hin gildustu rök að því, að Hrólfur
kraki sé sami maður og Herúla-konungurinn, sem LangbarÖarnir
felldu. Meðal niðja Herúlanna, er fluttu til Norðurlanda um akla-
mótin 500, hefir minningin um Hrólf konung geymzt í ljóðum og
sögnum. I þeirra augum verður hann „ágætastur allra fornkon-
unga“, eins og Snorri Sturluson kemst að orði, en Jörmunrekur og
Atli Húnakonungur hljóta fremur lélegt eftirmæli, sem vænta
mátti hjá þessum þjóðstofni. Að sjálfsögðu hafa Herúlarnir, sem
komu frá Suðurlöndum, staðið langtum framar í menningarlegu
tilliti en þeir þjóðstofnar, sem heima sátu. Það munu því vera