Vikan - 07.12.1967, Page 24

ÞEGAR VID
FLÚÐUM ÚR
BORGARASTYRJÖLDINN!
ÁSPÁNI
Rsett við Helga P. Briem
ambassador
FyrsfS lnlufi
Texfi: Sigvalcfi Hjálmarsson
Dr. HELGI P. BRIEM AMBASSADOR er sá
maður sem lengst hefur starfað í utanríkis-
þjónusiu íslands. í meira en þrjá áratugi
var hann fulltrúi fslands í ýmsum löndum í
þremur heimsálfum og hafði bein kynni af
mörgu því stórmenni sem helzt mótaði þró-
un heimsmálanna þennan tíma.
Helgi hefur því frá mörgu að segja, og
fyrir bænastað minn lét hann tilleiðast að
leyfa mér að taka niður ýmislegt af því
sem á daga hans hefur drifið.
Helgi býr á tíundu hæð að Sólheimum 23
Reykjavík. Þar uppi í kyrrðinni, hátt yfir
skarkala umferðarinnar á götunum, hefur
hann og kona hans Doris búið um sig einkar
visllega með einstaklega fallegum húsgögn-
um sem mörg eru fengin frá Spáni, þar sem
þau dvöldust löngum fyrr á árum, miklu og
merku safni bóka, fögrum málverkum og
ýmsum sjaldséðum gripum. Þar er gömul
bændakista frá Spáni, skatthol franskt frá
því fyrir stjórnarbyltinguna, og voru ekki
búin til nema eitthvað 150 siík, silfurvasi
og fleiri stórmerkir gripir frá Persíu, og
likneski frá tímum 18. konungsættarinn-
ar í Egyptalandi, 3900 ára gamalt.
Ég hreiðra um mig í þægilegum stól í
skrifstofunni hans Helga með kaffibollann á
borðinu fyrir framan mig. Þetta er kyrrlát-
ur sumardagur. Frú Doris situr frammi í
stofunni eitthvað að sýsla, en Sally, Peking-
eser sem þau hjón eiga, liggur fram á lappir
sínar á gólfinu með einstökum virðingarsvip,
eins og hundi af svo göfugu ætterni sæmir.
Gegnt mé^ er Helgi og segir rólega frá og
yfirlætislaust. Ég hlusta forvitinn og gleymi
því alveg að ég er blaðamaður. Það er alltaf
bezt að gleyma hver maður er. Þetta er bara
eins og að hlusta á vin sinn segja frá liðnum
dögum.
Það fyrsta sem mér var trúað fyrir var
24 VIKAN-JÓLABLAÐ
að fara suður á Spán, 1931, ef ég man rétt.
Þar var allt komið í óreiðu, mjög erfitt að
fá saltfiskinn greiddan, en hann var þá
helzta útflutningsvara þjóðarinnar, og 60%
fóru til Spánar. Ég var sendur til Barcelona
og bjó þar þessi fjögur ár sem ég var í því
landi, en saltfiskneyzlan þar í borginni var
svo mikil að við seldum þangað 50 tonn á
dag, 15 þús. tonn á ári. Þetta var heldur ein-
kennileg staða. Ég var kallaður fiskifulltrúi,
sem þýddi að ég ætti að reyna að greiða
fyrir saltfisksölunni.
— Þú hefur verið við danska sendiráðið í
Madrid.
— Ég hafði auðvitað gott samband við
það. En sendiherrann var þá í París og hafði
fulltrúa fyrir sig á Spáni. Hann var ágætis
maður og hámenntaður, talaði svo fullkomna
spænsku að Spánverjar sjálfir áttu erfitt með
að skilja hann. Hann hafði mjög gott vit á
persneskri málaralist og safnaði gimsteinum
með afbrigðilegum litum, t. d. voru tópasarn-
ir hans ekki gulir heldur sjógrænir. Einu
sinni vildi hann sýna mér þá og fór úr skón-
um mér til furðu, en hann geymdi gimstein-
ana í litlum poka í tánum á skónum sínum.
Hann var auðvitað ekki interesseraður af lífi
og sál í saltfiski. Fyrir bragðið varð starf
mitt meira að hafa samband við Spánar-
stjórn, og var ég þá skipaður verzlunarfull-
trúi við sendiráðið í Madrid. Þetta gekk allt
í hálfgerðu brasi. Saltfiskkaupendur sögðust
ekki geta fengið að yfirfæra peninga til fs-
lands, og stjórnin lagði æ fastar að fslend-
ingum að kaupa spænskar vörur, en það var
ekki auðvelt því að Spánverjar framleiða
ekki mikið af vörum sem við þurfum á að
halda í stórum stíl. Þó keyptum við ógrynni
af salti, en það var svo ódýrt að litlu mun-
aði. Greiðslujöfnuður Spánar við útlönd varð
stöðugt verri, enda er það jafnan að þegar
einhver voði er í aðsigi, bylting, eða þó það
sé ekki annað en gjaldeyrisfall, þá er eins
og öll strá stingi. Allir sem gátu, reyndu að
koma gjaldeyri undan, og Spánarbanki fékk
lítið.
- Hvernig féll þér við Spánverja?
— Þeir' eru indælis menn, en þeir eru
ekki eins og við miklir einstaklingshyggju-
menn. Hver Spánverji veit upp á hár að
hann er gáfaðri, betur menntaður og að öllu
leyti fullkomnari en aðrir menn, en þessu
óskaplega sjálfsáliti fylgir náttúrlega nokk-
ur vanmáttarkennd. Stolt og vanmáttarkennd
fylgjast vanalega að. Við höfðum t. d. ráðs-
konu, yndislega manneskju, og hún kunni
bæði að lesa bókstafi og tölur. Við bjuggum
í sambyggingu og hver íbúð hafði litla mið-
stöð út af fyrir sig svo hægt væri að hita
upp á köldum vetrardögum, sem jafnvel get-
ur verið nauðsynlegt á Spáni. Einhvern tíma
fyrsta veturinn sem við bjuggum þarna gerð-
ist það að geysilegir skruðningar komu f
miðstöðina. Ég fór fram í eldhúsið og sá að
hitamælirinn sýndi 105 stig. Ég kallaði því á
ráðskonuna og sýndi henni að þarna stæði
á hitamælinum „peligro" sem þýðir hætta,
og mælti hitamælirinn aldrei slíga yfir 100,
því að þá upphæfust þessir skruðningar og
miðslöðin gæti sprungið i loft upp. En kon-