Vikan - 07.12.1967, Qupperneq 27

Nevada sem þýðir Snæfjöll, mig minnir 3400
m hár. Hann er á Suður-Spáni. Samgöngur
hafa löngum verið litlar, og hver maður
segir eitthvað líkt og Svarfdælingurinn sem
kvaðst bæði vera utanlands og innan, þeim
finnst þeir heyra til sínum gömlu hertoga-
dæmum sem hefur verið slengt sam-
an með giftingu fyrir mörgum öldum. Már-
ar voru reknir frá Spáni eftir að Isabella
konungsdóttir af Kastilíu hafði verið gefin
Ferdinand konungssyni af Aragon. Þarna
var komin samsteypa ríkja sem varð upphaf
hins spænska alríkis, en flest héldu hin smáu
ríki landsrétlindum sínum og settu skilyrði,
alveg eins og við þegar við lofuðum Hákoni
gamla skatti af íslandi. Síðan hefur stjórnin
í Madrid alltaf verið að reyna að búa til
eitl ríki úr Spáni, en hin fornu ríki staðið
fast á sínum rétti.
Katalónía hefur fjórar milljónir íbúa sem
tala sérstakt mál, álíka fjarlægt spænsku og
danska er frá þýzku. Katalóníumenn eru
taldir duglegastir Spánverja, hafa mest verks-
vit og ekki síður mest iðnaðarvit. Fyrstir
allra Spánverja komu þeir sér upp iðnaði
svo að þar er þéttbýli og stórar verksmiðj-
ur. Ég var viðstaddur tvær uppreisnir í
Katalóníu og sú seinni endaði með því að
landsstjórinn var dæmdur í fimmtán ára
tugthús, aumingja maðurinn.
í þeirri uppreisn var beitt hernaðaraðferð
sem vert er að geta um, en það er eiginlega
hernaðarleyndarmál sem ég held samt að ég
verði að ljóstra upp. Yfirhershöfðinginn í
Katalóníu var hollur stjórninni í Madrid og
vildi bæla niður uppreisnina. Þegar Katalón-
íustjórn var búin að gefa út sjálfstæðisyfir-
lýsinguna beið hann til kvölds, en hóf mikla
skothríð úr fallbyssum þegar dimmt var
orðið svo að hinar þröngu götur Barcelona
endurómuðu af sprengingum. En þetta
voru bara púðurskot. Rúður brotnuðu í mið-
borginni og fólki varð ekki svefnsamt. Svo
færði hann kanónurnar smátt og smátt nær
stjórnarsetrinu og þinghúsinu og um þrjú
leytið um nóttina var hann kominn alveg
þangað. Hlemmaði hann þá inn um glugga
á þinghúsinu, og urðu stjórnarherramir þá
svo skelkaðir að þeir gáfust upp. Allir héldu
í fyrstu að þarna hefði orðið óskaplegur bar-
dagi, og hershöfðinginn sigraði eftir vasklega
vörn. En þetta var allt tómur misskilningur,
þetta var bara skothríð út í loftið, brella
sem hershöfðingjanum tókst að beita við upp-
reisnarmenn, enda urðu sára litlar skemmdir
og enginn maður féll.
— Þú lærðir Katalónsku, var það ekki?
— Jú, ég mátti til að læra hana. Ég þurfti
oft að fá áheyrn á stjórnarskrifstofunum og
fylla út ýmsar skýrslur sem voru á kata-
lónsku. Það kom mér að góðu haldi í borgara-
styrjöldinni nokkrum árum seinna, því
þá gat ég rætt við menn sem ekki kunnu orð
í spænsku.
— Er það satt að spænska sé auðvelt mál
íyrir íslendinga?
— Já, ég tel það. f spænsku eru engin
hljóð sem íslendingum þykir vont að bera
fram. Málfræðin er tiltölulega auðveld, nema
hvað óreglulegar sagnir eru óteljandi. En
það er oft hægt að sleppa óreglulegri sögn
og nota í staðinn aðra sögn reglulega.
Spænska var víst jafnan kennd þannig að
mest kapp var lagt á óreglulegar sagnir, og
þannig má segja að hún sé erfitt mál. Það
voru víst miklir málfræðingar sem sömdu
kennslubækurnar, en hirtu ekki um að fara
einföldustu leiðina. Ég var svo heppinn að
geta notfært mér nýtt kerfi, þar sem manni
var kennt að láta sér nægja fáeinar óregluleg-
ar sagnir, unz maður var vel kominn niður í
málinu. Þá var aftur tekið til við sagnirnar.
f London er málastofnun sem kallast Hugo-
málastofnunin. Hún gefur út ódýrar kennslu-
bækur og hagar starfi sínu þannig að maður
eigi að geta lært af sjálfum sér að tala er-
lent tungumál á þremur mánuðum. Ég færði
mér í nyt þetta kerfi á Spáni og gekk vel.
Síðan hef ég notað sömu aðferð annars stað-
ar þar sem ég hef þurft að komast niður í
framandi tungu og alls staðar getað bjargað
mér. Jafnvel rússnesku lærði ég dálítið mér
til mikils gagns.
— Gerðist eitthvað skemmtilegt sem þú
vilt segja frá?
— Um þetta leyti komu margir fslending-
ar til Spánar, bæði ferðamenn til að njóta
hins fagra landslags og hinna stórkostlegu
listaverka sem svo mikið er til af á Spáni.
Jónas frá Hriflu og kona hans dvöldust hjá
okkur í nokkrar vikur, og Halldór Laxness
bjó einnig í Barcelona um skeið. Hann var
að ljúka við eina af bókum sínum í næði. Var
mikið ánægjuefni að komu þeirra.
Svo komu margir verzlunarmenn vegna
þess að auðveldast var að fá leyfi fyrir vefn-
aðarvöru frá Spáni á þessum árum. Og auð-
vitað voru komur íslenzkra skipa tíðar með
saltfiskinn. Ég hitti því oft landa mína og
naut mjög samvistanna við sjómennina.
Þarna bar að garði ungan mann frá góðri
fjölskyldu í Reykjavik sem tók að lifa þarna
hálfgerðu rónalífi. Ég læt liggja á milli hluta
hver maðurinn er. Hann forðaðist mig eins
og skiljanlegt var, en ég náði í skottið á
honum einu sinni og spurði hann hvort hann
vildi ekki fá sér eitthvað að gera ellegar
fara heim, því að ekki gæti hann lifað þarna
Framhald á bls. 69.
VIKAN-JÓLABLAÐ 27