Skírnir - 01.01.1917, Side 91

Ritfregnir.
[Skírnir
84
Iofti verður að hafa fulla hliðsjón af landslagi og vindáttum, þegar
götustefnur og skipulag er ákveSiS, og þá má alls ekki heldur
gleyma þvf, aS >augun vilja ætfS hafa nokku5«. En húsaskipun
sú sem valin er, ræSur aftur mestu um stærS byggingareitanna og
þar meS fjarlægSinnl milli gatna. Sama húsaskipunin ekki hentug
um allan bæinn, en yfirleitt verSa samstæS smáhysi, ein- eSa tví-
lofta, öllum þorranum hagfeldust, einstæS hús aSeins efnamönnum,
marglofta hús sem fæst og eingöngu í verzlunargötum, en helzt
•engin hærri en þrílofta. Reynsla manna erlendis virSist benda í
þá átt, aS háreistu margbýlishúsin sóu aS Ö5ru jöfnu engu ódýrari
tiltölulega en smáu húsin. Auk þess komast háreistu borgirnar
ekki af meS neitt verulega minna landrými að tiltölu en lágreistu
borgirnar. Og svo hafa smáhýsin þá ómetanlegu yfirburði aS geta
orSiS einstaklingseign fram yfir leigukastalana, sem aldrei geta
orSiS trygg heimkynni. Yfirleitt eru því einbýlishúsin æskilegust
og er talsvert drepiS á ýmsar leiSir, sem erlendis hafa veriS farnar
til þess aS koma upp slíkum húsum svo, aS þau gætu orSiS ein-
staklingseign, eSa þá leigukjörin svo, aS nærri stappaSi því sem
eign væri. Fyrirkomulag ýmsra einbýlishúsa er sýnt, einkum í
sveitaborgunum ensku og þýzku, svo og skipulag þeirra. Er þar
ein eftirtektarverðasta nýjungin sú, aS sama herbergiS er notaS til
íbúSar og eldamensku — íbúðareldhús, — til sparnaSar á húsrúmi
og eldsneyti, og þykir vel gefast, auSvitaS meS hagfeldum útbúnaSi.
Um götugerS er og nokkuS rætt, ennfremur opinber svæSi, svo sem
íþróttavelli, kirkjugarSa o. s. frv. — Þá er aS lokum sýnishorn af
skipulagi bæjar, eins og höf. hugsar sér þaS frá stofni, meS hlið-
sjón af því sem um er rætt í bókinni aS framan. En með því aS
um slfkan bæ er ekki og verSur varla aS ræSa hór á landi, klykk-
ir höf. út meS ýmsum hugleiSingum um leiSir til endurbóta á bæj-
um okkar frá því sem þeir eru nú orSnir.
Þetta var þá aSalefni bókarinnar, eins og eg get í stuttu máli
gert grein fyrir því eftir einn yfirlestur. Útdráttur þessi er vitan-
lega ekki nema svipur hjá sjón eSa eins og lauslegt registur. En
væntanlega geta menn þó ráðiS af honum, aS hér er um málefni aS
ræða, sem hór á landi hefir veriS vanrækt um of og alt of lengi,
mest fyrir vanþekkingar sakir.
Fyrri kafli bókarinnar sýnir, aS bæir okkar og sjávarþorp
eiga góS og gild rök aS tilverurótti sínum enn sem komið er. Þeir
eru enn svo strjálbygSir yfirleitt, aS skipulagsgallarnir eru ekki orSnir
verulega tilfinnanlegir. En skipulagi þeirra er svo ábótavant,