Iðunn : nýr flokkur - 01.01.1925, Blaðsíða 21

IÐUNN
Hermann ]ónasson.
15
Mjer er ofraun að lýsa framkvæmdum Hermanns á
Hólum. En hitf veit jeg, að merkur maður og varkár í
dómum, Rögnvaldur Olafsson, húsameistari, taldi um-
bætur hans einna bestar og til mestrar frambúðar af
því, er þar hefði gert verið. Merkileg og næsta umhugs-
unarverð virðast mjer ummæli fyrnefnds granna. Hann
kvað margt unnið og reist verið hafa til frambúðar á
Hólum, síðan Hermann fór þaðan. En þær umbætur
hefðu verið svo dýrar, að bændur hefðu eigi getað
tekið þær eftir. Það gagni lítt bændum, þótt reist sjeu
stórhýsi á kostnað ríkissjóðs. Það sje eigi nóg að sýna,
hvað gera megi. Hitt þurfi að sýna, hvað gera megi
smátt og smátt, með venjulegum íslenskum bútekjum.
Slíkt hafi einmitt auðkent framkvæmdir Hermanns. Þær
hafi verið eigi kostnaðarmeiri en svo, að bændur gátu
gert þar að dæmi hans.
Sama auðkenni sjest á kenslu Hermanns. »Kennari
var hann góður«, skrifar Þórarinn, »þótt það væri ekki
hans sterka hlið, og lærdómur hans á því sviði, sem
hann kendi, var sjerstaklega heilbrigður og sniðinn eftir
okkar þörfum og staðháttum. \Jar hans einstaka dóm-
greind þar eins og annarstaðar hin trausta undirstaða«.
Merkilegustu verk hans eru stofnun Búnaðarritsins,
ritstjórn þess og ritgerðir hans þar og flutningur þegn-
skyldutillögunnar. Sameiginlegt öllum þessum afrekum
er það, að þau stafa frá því, er hann var í kringum
þrítugt. A þetta, að minsta kosti að mestu, heima um
þegnskylduna, þótt eigi kæmi hann henni á framfæri fyr
en á alþingi 1903. Það sjest á »Athugasemdum um
heimilisstjórn, vinnumensku og lausamensku*, í 2. árg.
»Búnaðarrits« hans 1888. Þar eru ýmsar athuganir, er
þegnskyldutillaga hans er bersýnilega sprottin af.
Hann var ritstjóri og útgefandi Búnaðarritsins fram