Iðunn : nýr flokkur - 01.12.1929, Síða 56

378
Upton Sinclair.
IÐUNN
finnur hver og einn markmið sitt og keppikefli, ýmist
fyrir fimm eöa tíu cent . . .
Við ruddum okkur braut gegn um kösina og virtum
þögulir fyrir okkur þessa vasaútgáfu af mætti verzlunar-
valdsins og dýrð, og löngu eftir að við vorum komnir
í kyrlátari götur, gaf Sinclair því engan gaum, þótt ég
yrti á hann, unz hann segir upp úr eins manns hljóði:
„Já, prangararnir stjórna heiminum“. —
Hvers vegna er ég í rauninni að segja frá þessu litla
atviki? Kannske sem sönnun þess, að miklir menn geti
komið með yfirlýsingar, sem liggja í augum uppi? Nei,
sannleikurinn er sá, að þessi einfalda upphrópun túlkaði
mér sálræna reynslu — að minsta kosti jafn djúpa og
ýmsar andríkustu setningarnar í bókum Sinclairs. í allri
sinni einfeldni flutti hún mér hið óbilgjarna preterea
censeo, sem gengur eins og rauður þráður gegn um
starfsemi og persónuleik þessa manns, — hið sam-
kvæmnisbundna viðhorf þjóðspekingsins, jafn óglapið
gagnvart sakleysislegu leikspili hversdagsleikans eins og
höfuðstraumum aldarfarsins.
6.
I hinni víðfrægu grein minni á fimtugsafmæli Sinclairs
í Alþýðublaðinu s.l. vetur komst ég einhvern veginn
þannig að orði, að ég hefði fáa menn fyrir hitt öllu
sneyddari trúarlegri hygð eða yfirnáttúrlegri en hann.
Þegar ég hugsa um Sinclair, dettur mér æfinlega í hug
setning úr Töfrafjallinu eftir Thomas Mann, sem segif
eitthvað á þá leið, að vegna kærleiks síns til lífsins,
eigi maðurinn að haga sér þannig, sem væri enginn
dauði til. Hafi ég nokkru sinni kynst manni, sem
væri líkamning þessarar hugsunar, þá var það Upton