Iðunn : nýr flokkur - 01.12.1929, Blaðsíða 76

398
Heimskautafærsla.
IÐUNN
þannig augljósf, að sjávarborðsbreytingar, bæði snöggar
og hægfara, stafa oft af völdum hreyfinga jarðskurnsins.
Sjórinn dregst að ströndum stórra meginlanda. Þannig
stendur hann þar hærra en við eyjar í úthöfum. Loks
gætu höfin ýmist aukist eða minkað við það, að ýmist
mikið eða lítið af vatni væri bundið í jarðlögunum og
í ísum.
Sjávarborðsbreytingar, eða breytingar á afstöðu lands
og sjávarborðs, stafa þannig af mörgum orsökum. Hér
að framan hefir verið sýnt, að þessu sé eins farið um
loftslagsbreytingarnar. En þrátt fyrir þetta, er þó talið, að
samband sé milli sjávarborðsbreytinga og loftslagsbreyt-
inga, þannig, að reglan hafi venð, að farið hafi saman
hátt sjávarborð og heitt loftslag, og eins aftur á móti
lágt sjávarborð og kalt loftslag.1) Stundum hefir reyndar
brugðið nokkuð frá þessari meginreglu, og eru ástæð-
urnar íil þess skiljanlegar, eins og síðar verður sýnt.
Þetta bendir til þess, að aðalorsök bæði loftslagsbreyt-
inga og sjávarborðsbreytinga sé í raun og veru ein, eða
að loftslagsbreytingar og sjávarborðsbreytingar sé af sömu
rót runnar.
Jörðin er flötust um heimskautin. Þess vegna hlyti að
leiða af heimskautafærslu ekki aðeins loftslagsbreytingar,
heldur og sjávarborðsbreytingar, og það einmitt á þann
hátt, er nú var nefnt. Sökum miðflóttaaflsins og þyngd-
arinnar myndi sjávarborð lækka við lönd, sem fjarlægj-
ast miðjarðarlínu, en það myndi hins vegar hækka við
lönd, sem nálægjast hana.2) Samskonar samband myndi
1) Geologiens Grunder II., av W. Ramsay, bls. 102: „--------------'
— de mesl plioterma perioderna sammanfallit med de stora trans-
gressionerna, — — — de kallaste perioderna sammanfalla med de
tider, dá bergen och landmassorna uppnátt sin största höjd,---------“•
2) Nokkuru eftir að mér datt þessi skýring á sjávarborðsbreyt-
ingum í hug, sá ég í „Lögréttu" frá árinu 1908, bls. 62, að Guðm.
■G. Bárðarson, nú mentaskólakennari, hefir bent á þetta sama.
Síðan hefi ég ekki séð annað um þetta efni, nema hvað G. G. Ð-
víkur að þvf með fáum orðum i jarðfræði sinni. í ýmsum ritum
um jarðfræði er þó minst á heimskautafærslu, en þá eingöngu >
sambandi við Ioftslagsbreytingar.