Iðunn : nýr flokkur - 01.12.1929, Blaðsíða 83

IÐUNN
Heimskautafærsla.
405
hefir sjávarborð lækkað hér við land, að ætla má, og
loftslag kólnað.
Þegar litið er á sjávarborðsbreytingar frá því á ísöld
og til vorra tíma í nálægum löndum, verður niðurstaðan
hin sama og hér. Sævarmyndanir frá þeim tímum eru
þannig á Bretlandseyjum, Norður-Þýzkalandi, Danmörku
og eins í Rússlandi norðanyerðu og víðar, á ýmsri hæð
fyrir ofan sjávarborð nú. I öllum þessum löndum hefir
sjór gengið á land um lok jökultímans eins og hér á
landi, er jöklar fóru að minka og loftslag að hlýna. Á
steinöld Norðurlanda stóð sjávarborð hærra en nú, jafn-
framt því, að loftslag var miklum mun hlýrra. í skelja-
bökkum og öskuhaugum frá þeim tímum í Skandínavíu
og Danmörku eru leifar dýra, sem nú eru horfin af
þeim slóðum, en eru útbreidd um suðlægari svæði. Um
sama leyti hefir sennilega purpura-skeiðið verið hér. Við
Svalbarð (Spitsbergen) lifði þá kræklingur (Mytitus edu-
tis), sem nú er horfinn þaðan. Síðan hefir loftslag kólnað
að miklum mun í þessutn löndum öllum og sjávarborð
lækkað, nema þar sem land hefir lækkað hraðar, eins
og t. d. sunnan til í Danmörku.
Þegar litið er á samband loftslagsbreytinga og sjávar-
borðsbreytinga á liðnum tímum, er augljóst, að sama
sjávarborðsstaða svarar ekki ávalt til jafn-heits loftslags.
Þannig hefir sjávarborð staðið hér miklu hærra um lok
jökultímans en á purpura-skeiðinu, sem þó var miklu
heitara. Þannig hlýtur þessu líka að vera farið um lofts-
lagsbreytingar og sjávarborðsbreytingar af völdum heim-
skautafærslu. Hafið lagar sig eftir þeim öflum, er hafa
áhrif á það. Þannig myndi yfirborð þess óðara breytast
að lögun við heimskautafærslu, er breyling yrði á þyngd-
inni og miðflóttaaflinu. En það myndi jarðskurnið ekki
gera eins, sökum þess að það er fast efni. Það myndi
þá fyrst fara að breyta lögun, er það yrði fyrir ákveð-
inni þrýstingu, er svaraði lil þyktar þess og festu. Af
því myndi leiða það, að land, sem væri að fjarlægjast
annaðhvort heimskautið, myndi ekki gnæfa eins hátt úr
sjó, eins og þegar það væri að nálægjast það og væri
komið á sama breiddarstig.
lOunn XIII.
26