Kirkjuritið - 01.05.1965, Síða 38

276
KIRKJURITIÐ
Hin í’ullkonma tryggingarlöggjöf okkar til forna kann og
að' vera að meira eða minna leyti af kristinni rót. Til ern göin-
ul lög frá Skáni, seni minna á þessi lög okkar, en íslenzka kirk j-
an laut erkistóli Lundar um liríð. Benda má og á tíundarlögin
í þessu sambandi. Það er ekkert vafamál, að menning okkar
áður fyrr var þjóðmenning og hún kristin.
Menn deila um, livort sagt verði um menningu okkar í dag,
að liún sé kristin þjóömenning. Mörgum þvkir menning okkar
yfirborðsleg og'uni of með erlendu ómenningarívafi og sé lífs-
viðborf okkar allt að verða kalt og næsta lieiðið, menn með
allan liugann við ytri gæði og menningargildið lítilvægt í aug-
um valdliafa og almennings raunar yfirleitt.
Það er mikið satt í þessu, en ekki verður fluttur bér neinn
reiðilestur um rangsnúna kynslóð né aldarfar.
Hitt er nær að benda á, að íslendingar liafa endurnýjað
sjálfa sig, er versl borfði við lífslindir kristinnar þjóðmenn-
ingar sinnar og, að það þurfum við skilyrðislaust að gera nú.
Siðbótin liér á landi á 16. öld liefði getað skapað liér and-
legan danða í nokkrum skilningi og þjóðmenningarlegan, svip-
að og varð annars staðar á Norðurlöndum. Guðbrandur biskup
Þorláksson bóf prentöld bér á þjóðlegri rót og kristinni og
stendur Hallgrímur Pétursson á berðum lians að verulegu leyti,
og var liann mikill iðkandi fornmennta okkar.
Á einokunaröld og einveldis lét Brynjólfur biskup Sveins-
son rita bækur og safnaði saman, er björtun brenna enn í dag
við að komast í snertingu við. Hinir miklu bandritafjársjóðir
lians.
Upp úr Skaftáreldum, er Hólar og Skálholt brundu og lög-
rétla bin forna livarf í gínandi gjá í jarðskjálftum á Þingvelli,
liófu margir ungir menn að boða nýjan dag fornrar frægðar
endurborinnar:
„Giiðí að treysta, lilekki lirista,
blíða réttu, góSs að bíða;
fagur er dalur og fyllist skógi
og frjálsir menn, þegar aldir renna“.
Menning guðstrúar, bins rétta, liins góða, bins fagra, frjálsra
einstaklinga. Þessa menningu Jónasar Hallgrímssonar eigum