Kirkjuritið - 01.05.1965, Blaðsíða 57

KIRKJURITIÐ
295
Merkur amerískur mannfræðingur, Loren Eisley að nafni,
skrifaði síðastliðinn vetur grein um þetta efni, j)ar sem hann
segir á jtessa leið:
Það skilur manninn og allar aðrar lífverur, sem oss eru kunn-
ar, að liann einn er háður sagnfræðileguni örlögum á þann veg
að liann lifir af andlegri arfleifð, sem yfirfærizt frá einni kyn-
slóð til annarrar ýmist í vaxandi eða minnkandi mynd. En nú
virðist sem nútíðarmenn viiji varpa þessari arfleifð fyrir horð
og skera á lífjjráð fortíðarinnar. Slíkt Iilyti að leiða til glöt-
unar. Án rótfestu í fortíðinni verður nútíðin lík fokdreif og
framtíðin svo að segja út í bláinn.
Sænskur lieimspekingur Alf Ahlberg bendir á að Bertrand
Russell, sem enginn væni um íhaldsemi, sé líkrar skoðunar.
Hann kveði nútíðarmenn vera |)á „útúrhorulegustu“, sem lifað
liafi frá |)m' á dögum Hómers. Þá vanti víðskyggni og fram-
sýni. Valdamenn nútímans séu fáfróðir um fortíðina, beri
enga virðingu fyrir menningararfleifðinni, og skorti skilning
a })eim verðmætum, sem þeir séu í þann veginn að kasta á glæ.
Þeir Iiafi óverðskuldaða fyrirlitningu á fortíðinni, og enn ó-
verðskuldaðri aðdáun á nútímanum.
í jiessu sambandi ræðir Alilherg sérstaklega gildi kristinnar
arfleifðar og viðhorfið til hennar. Hann heldur því frarn að
asamt fornmenningunni húum vér mest að henni. Því til rök-
stuðnings nægi að nefna að mestu afrekin á sviðum lista, sið-
gæðis og lieimspeki síðari alda verði livorki skilin né skýrð
nieð öðru en Biblíunni. Sögur Biblíunnar og tilvitnanir í
kana voru öllum auðskildar fyrir fimmtíu árum. Allir vissu
hvað Strindberg var að fara með því að kalla ævisögu sína
«Sonur ambáttarinnar“. Nú er svo komið að ýmsir „mennta-
inenn“ liafa ekkert liugboð um það.
Aldberg spyr, livort það muni vera vitandi ætlan viðkomandi
forráðamanna að engu skipti Jmtt æskulýðurinn skilji ekki
nein lúifuðafrek vestrænnar menningar fyrri alda. Ekki aðeins
þau, sem kalla má trúarleg í venjulegum skilningi: Verk þeirra
Hantes, Miltons, Michélangelos og Giottis, Baehs eða Hándels.
Heldur líka rit eins og Pétur Gaut, eða mikinn Iiluta kvæða
Frödings og Karlfeldts, eða bækur Per Lagerkvists. Honum
Þnnst slíkur ófróðleikur stefna til mikillar andlegrar fátæktar.