Eimreiðin - 01.01.1931, Side 95

ClMRSIÐIN
ÞÝZK SKÁLD
75
verur, er sjaldnast ráða sjálfir gerðum sínum. Þeir eru skyldu-
bundnir, jarðbundnir, »kosmos«-bundnir. Þeir eru ekki nema
að hálfu leyti vaxnir upp úr moldunni. Þeir lifa enn að hálfu
eyti í uppruna sínum í umheiminum, kosmos — en ala samt
1 hrjósti frelsisþrá og sjálfstæðisvitund. Það er ekki ósvipað
°9 eigi sér stað eyjarmyndun í úthafi lífsins. Og þá komum
uer einmitt að sjálfri tragikinni í leikritum Hauptmanns, því
að hún er fólgin í tvíeðli mannsins, sem kosmos-bundinn vill
ei*a sjálfstæður einstaklingur, og hún hefst, þegar maðurinn
er haettur að skilja líf sitt í kosmos og gefur sjálfum sér sök
a M, er hann gat ekki við ráðið. Eftir skoðun Hauptmanns
9etur maðurinn þannig oft lifað tvennu lífi, ópersónulegu og
Persónulegu - fundið það sjálfur — og þjáðst. Iðulega hefur
‘‘auptmann í verkum sínum fylgt mönnunum þangað eftir, er
peir standa fremst á örvæntingarbarmi, skelkaðir við sjálfa sig,
einir með sjálfum sér, örlagahrjáðri hrygðarmynd, er þeir
naumast þekkja framar, en vita samt, að er þeirra önnur
e'ft. Og þegar skáldið þoldi ekki lengur á að horfa, lét hann
auðann, »mildasta form lífsins«, miskunna sig yfir þá. Því
að í dauðanum eyðist ósamræmið, hverfur maðurinn affur til
llPpruna síns í kosmos — í skaut hins ópersónulega. Hring-
Urmn er dreginn. Sumum er þó gefið hér í heimi að lifa
samræmisfullu lífi, svo að segja lifa áfram í kosmos, í sátt við
nattúruna, guð og algeiminn. Einn þeirra var Emanuel Quint
~~ °9 mennirnir, í sjálfsþótta sínum, könnuðust ekki við hann.
9 enn eru til menn, sem virðast hafa slitið öll bönd við
osmos og vera orðnir sjálfstæðar verur. Það eru þeir, sem
e ni þurfa læknis við. Hauptmann leitar sjaldnast samfélags
^ð t>á (og aðeins í gamanleikum sínum), heldur þá sjúku,
°9æfubörnin. Með þeim lifir hann. Með þeim á hann jafnan
uttekning og samúð. Til þeirra hefur hann sótt dýpstu og
Vrmætustu reynslu sína. í leit með þeim fann hann guð sinn:
*9uð í alheimsgeimi, guð í sjálfum þér«.
* *
*
Það var 1889. Hauptmann var 27 ára og nýkominn til
er‘ínar. »Vor Sonnenaufgang* var sýnt í fyrsta sinn. Sjaldan
e Ur annað eins gengið á í leikhúsi og þá í »Freie Biihne«