Eimreiðin - 01.07.1938, Page 83

EIMREIÐIN
ÞÆTTIR AF EINARI H. KVARAN
315
Sannleikurinn er sá, að Einar hefur aldrei getað lýst svo
'''onduni manni, að ekki hafi hann fundið honum málsbætur,
svo illu máli, að hann hafi ekki séð þess góðu hliðar. Með
smum rólegu vitsmunum hefur hann séð, að jafnvel hinn
strangasti áróður er líklegri til að eyða áhugamáli sínu að
l°kum heldur en harðasta mótspyrna.1) Það eru þessir athug-
ulu vitsmunir Einars, sem valdið hafa stefnubreytingum hans
sjálfs, skapað sinnaskiftin í sögurn hans og mótað hinn var-
kára stíl hans.
Þrátt fyrir þessa varkárni er Ofurefli-Giill eiginlega áróð-
Ul-sbók með þungri undiröldu til óvina hinna nýju hugsjóna.
Þetta er skiljanlegt, þegar þess er gætt, að á árunum sem Einar
samdi ritið, var hann sjálfur skotspónn hinna hörðustu og oft
°g tíðum heimskulegustu árása fvrir rannsóknir sínar á dular-
^ullunr fyrirbrigðum, andatrúna. Hann varð þess vegna þung-
^entari á pennanum en hann varð nokkurn tíma síðar, til
aUrar hamingju fyrir verkið, því það varð fyrir bragðið heit-
ara og sannara en ella hefði orðið.
III.
Næstu rit Einars eru leikritin Lénharður fógeti (1913) og
Syndir annara (1915). Mér þykir ekki ólíklegt að hið mikla
§engi íslenzkra sjónleikja, er hófst með Fjalla-Eijvindi Jó-
hanns Sigurjónssonar, hafi ýtt undir Einar að reyna sig á
tessu sviði líka, en það er víst, að fyrst ætlaði hann að skrifa
skáldsögu, er átti að heita Höfðingjar, um Lénharð.2) Loks
Uiá benda á það, að langvarandi skifti Einars af leiklist vestan
hafs og austan hlutu að gera honum léttara fyrir um leikrits-
Serðina.
Efnið í Lénharði fógeta er frá öndverðri 16. öld. Einar mun
^ufa tekið það úr Árbókum Espólíns (3. deild IX. kap.), um
”stórræði Torfa í Klofa“. Fór Torfi í Ivlofa að Lénharði þá
er hann var staddur að Hrauni í Ölfusi og tók hann af lífi;
°§ lét Stefán biskup það eigi sér mislíka, þótt fátt væri með
beim Torfa annars. Hér sameinuðust því höfðingjar hins vers-
L „Andvökukvöld", ísafold 1. maí 1912.
-) Or pessu sögulega samhengi mun vera kaflinn um „kirkjustuldinn" i
“S,lnnanfara 1012, 11: 37—10, þótt sambandið sé ekki að öðru leyti Ijóst.