Eimreiðin - 01.07.1938, Page 107

EIMREIÐIN
RADDIR
339
Sumum jiykir liingræði
b.ióðar mesta bjargræði,
fult ])ó sé af fláræði,
fégirnd, heimsku’ og sjálfræði.
Mikið fum og fljótræði
fer á mis við snjallræði;
voði stór og vandræði
verða’ af mörgu smáræði.
held’r en taumlaust frjálsræði.
Þá skal nefna þjóðræði,
það er hrot af hagræði.
Hollara virðist harðræði
Viða kemst að vélræði,
veldur það oft illræði.
Mér finst bölvað bráðrxði
að bindast nokkru stórræði.
Svika’ og lyga samræði
sizt er göfugt jafnræði.
Kenning sú er kvalræði
að kalla þetta heilræði.
Skaldsögurnar og fólkið.
Fyrir skömmu flutti Randaríkjatímaritið The Atlantic Monlhly grein
eftir ritdómarann nafnfræga Howard Mumford Jones, þar sem hann
ræðir um vissa tegund skáldsagna, sem undanfarið hefur verið allmikið
i móð bæði í Bandaríkjunum og víðar. Eru bér tilfærð nokkur atriði:
Hg hef nýlega verið að lesa skáldsögu eftir Mary Sandoz, til þess síðan
nð ritdæma hana. Sagan heitir Slogum House, og gerist þar þetta meðal
annars, að móðir rekur allar dætur sínar út í skækjulifnað og flesta syni
sjna út í rán og morð (vegna græðgi smnar i peninga) o. s. frv., o. s. frv.
Skáldsögur eins og Slogum House eru nú i móð. Ég tek til dæmis 6 7
beirra, sem mér hafa nýlega verið sendar til umsagnar. Sú fyrsta fjallar
dm nauðgun, morð, upphlaup og annan óþverra. önnur er um dóttur
ieynivínsala eins, í þeirri sögu eru flestar persónurnar afbrotamenn. Sú
]>riðja gerir sögu Ameríku að sögu eintómra aulabárða. Hún er full af
niorðum, skrilsuppþotum, spillingu, mútuþágu og svikum. í þeirri fjórðu
er því lýst, hvernig syrgjandi eiginmaður uppgötvar eftir dauða kon-
únnar sinnar, að hún liafi verið blygðunarlaus skepna. Sú fimta endar
á niorði og fjallar meðal annars um tvær nauðganir, skækju, ógæfusamt
hjónaband og framhjátökur.
Ef ég væri aðkomumaður og ætti að dæma ástandið i Bandarikjunum
eftir þessum og svipuðum skáldsögum, sem nú ber svo mikið á, þá mundi
e6 komast að þeirri niðurstöðu, að líf fólksins hér væri ein hryllileg
samsteypa af ofbeldi, örvæntingu, ránum, morðum og hverskonar hrot-
úm á lögum og siðgæði.
í sjálfu sér hef ég enga óbeit á ofsafengnum skáldsögum, og eg aht
einnig að rithöfundar eigi að lýsa þeim efnmn, sein þeir hafa serstak-
leKa mætur á, — og skapa þær persónur, sem þeim eru geðfeldastar. Eg
er á móti allri ritskoðun eins og ég er á móti þvi, að listinni se smðinn
oinhver ákveðinn siðgæðisstakkur. Þvi ég hef ekki trú á að slikur stakk-
ur geti nokkurntima farið vel, hve góð sem meiningin með honum er.
En mér leiðast þessar skáldsögur samt, og ég held, að fjoldamörgum