Eimreiðin - 01.09.1960, Blaðsíða 69

EIMREIÐIN
253
Ur í sálarlífi Vestur-íslendinga og
skáldskap.“ Þetta tekur vitanlega
emnig til sagnaskálda þeirra með
ýmsum hætti, t. d. bæði hvað snert-
11 lengri skáldsögur Jóhanns Magn-
usar Bjarnasonar og smásögur lians;
1 þeim eru margar raunsannar og
ahrifamiklar myndir úr lífi ís-
lenzkra landnema fyrstu árin vestra.
^tephan G. Stephansson fór í einu
^réfa sinna til Jóhanns Magnússon-
ar þessum orðum um liina vinsælu
skáldsögu lians Eirík Hansson:
»Nú hef ég lesið ögn í höfuðið á
»Eiríki“ þínum. Þú ætlast kannske
ul» að ég spái fyrir honum líka.
Jæja þá, lionunr verður vel fagnað,
Evar sem hann kemur fram, og
lann verður maður langlífur. Hann
Eemur úr nýjum lreimi, hann eyk-
Ur við landnám íslenzkra bók-
Ulenta, því verður honum vel tek-
lP' Hann er „Landnánra“ Vestur-
slendinga (meira en ártal, nöfn og
PHgðar ekrur), fólkið, senr land-
nanr, landið, senr numið var,
°g þjóðin, senr það fólk bjó við, því
'eiður hann framtíðarbók."
. E'm snrásögu Jóhanns Magnúsar
»lslenzkt heljarmenni" kemst Ein-
ai H. Kvaran nreðal annars svo að
i ágætri inngangsritgerð sinni
Sngum og ritgerðunr Vestur-ís-
eudinga í Vestan um liaf: „Hún
giæsilegt tákn þeirrar víkings-
mar og karlmennsku íslenzkra
U(inámsmanna í Vesturheinri,
Seur aldrei lét bugast í einstæðings-
aPnum og örðugleikununr, sem
J 1 voru óhemjulega miklir."
a er hlutskipti íslendinga r
^esturheimi eigi síður snar þátt-
°g grundvallandi í smásögum
Guðrúnar H. Finnsdóttur skáld-
konu, sem lesa má í sögusafni
lrennar Hillingalöndum, er út
konr í Reykjavík 1938. Hún sæk-
ir söguefni sín beint í líf íslend-
inga vestan hafs, lýsir örlögum
þeirra og áhrifunum, sem þeir
verða fyrir í lrinu nýja umhverfi.
í sögunni „Utangarðs" er ágætlega
lýst þeirri tvískiptingu sálarlífsins,
senr einkennt hefur og einkennir
nrargan Islendinginn í Vestur-
heinri. Heinralandið og kjörlandið
togast á unr þá; þeir eru rótlausir
kvistir í erlendri nrold, Jreir lrafa
Jrví eigi að ósekju fundið til skyld-
leikans við álfkonuna, er „átti sjö
börn í sjó og sjö á landi.“ Þá er
Jrví glögglega lýst og af nrikilli
nærfærni í sögunni „Landskuld",
hvernig íslendingar vestan lrafs
snerust við Jrátttöku í lreimsstyrj-
öldinni fyrri: annars vegar var
Jregnleg skylda við hið nýja land,
liins vegar hatrið á styrjöldum og
blóðsúthellingunr. Þessi djúpstæði
árekstur ræður örlögum persón-
anna í nefndri sögu.
I sögum sínunr og sagnaþáttum
hefur Þorsteinn Þ. Þorsteinsson
einnig brugðið upp fjölmörgum lif-
andi myndum, alvarlegum og gam-
ansömum, úr brautryðjendalífi ís-
lendinga vestan hafs og harðvítugri
baráttu þeirra á hinunr fyrstu ár-
unr. Um hina bráðskemmtilegu
Jrætti Þorsteins, „Sögur Vesturfar-
ans,“ er komu í tímariti hans Sögu,
farast Einari H. Kvaran þannig orð
í fyrrnefndri inngangsritgerð sinni:
„I þeinr er þung undiralda af metn-
aði Vestur-íslendingsins, þeinr
metnaði að vera íslendingur."