Eimreiðin - 01.09.1962, Síða 94

270
EIMREIÐIN
ef allar aðstæður eru athugaðar. Á sama tíma og verið er að bygg]a
upp og bæta fyrir flest það sem vangert var hjá fyrri kynslóðuna
landinu í verklegum efnurn, befur viðhorfið til skáldanna h
breytzt.
Hið opinbera hefur þó fyrir alllöngu viljað sýna það í verkx, a
það teldi ástæðu til að launa skáld og rithöfunda af opinberu fé, °o
verður það út af fyrir sig að skoðast sem viðurkenning á gilói star
þeirra. Um hitt hafa svo jafnan verið skiptar skoðanir, hve rífle8a
skyldi launa einstaka menn — eða með öðrum orðum, hve nxiku1'1
hluta af tíma þeirra og starfsorku skyldi kaupa til ritstarfa.
Fyrstu tugi aldarinnar voru jxessi laun einungis miðuð við ska
og rithöfunda, en síðar hafa aðrir listamenn úr ýmsum iistgreinuh1
bæzt í hópinn, og eru þessar opinberu fjárveitingar nú, sem kum1
ugt er, í daglegu tali nefnd listamannalaun.
Fyrst eftir að tekið var að verja fé til skálda og listanxanxxa, S:cttl
þess nokkuð meðal almennings, að þetta væru óþarfar og óarðbsý
ar fjárveitingar, og Alþingi fékk jafnvel ámæli fyrir óspilunarseni
á opinberu fé. Þessi hugsunarháttur mun nú að mestu horfhin> °°
þess munu sárafá dæmi, að þetta fé sé talið eftir lengur.
munu líka sjá og skilja, að í jafnfámennu þjóðfélagi sé öi'ðug1
lifa af arði listsköpunar.
Væru það hins vegar einhverjir, sem enn sæu ofsjónum y111 .
teldu eftir það fé, sem varið er til skálda og listamanna, þá 111 ^
þeim vera það nokkur huggun, að þetta fé er nú orðið innai1 1
eitt prómill af öllum ríkisxitgjöldunum, og hefur sífellt farið
andi síðustu tvo áratugina, í hlutfalli við fjárlög og verðgildi p
inga á hverjum tíma.
Það er til dæmis athyglisvert, hve fjárveitingavaldið var raus
legra við skáld og rithöfunda á fyrstu tveimur tugum aldarin 1
en það er nú. Þá höfðu helztu skáld þjóðarinnar um það bil 1
föld og þreföld skáldalaun á við þá sem við síðustu úthlutun 1 ^
í efsta flokki, þegar miðað er við kaupmátt og peningagildi- Þa ^
líka athyglisvert að nú á því herrans ári 1962, sæmir Alþmg1 .
tvö af höftxðskáldum þjóðarinnar, þá Gunnar Gunnarsson og 11
dór Kiljan Laxness, heiðurslaunum, sem það kallar svo, að up
hæð kr. 33.220.00 en það er hlutfallslega um helmingi lasgfi &P
hæð, en Kiljani var veitt árið 1933, og datt þá engum í bug
kenna þá fjárveitingu við nein heiðurslaun. ,rt
Listamannalaunin hafa um mörg undanfarin ár verið el