Eimreiðin - 01.09.1966, Síða 71

J0RGEN BUKDAHL SJÖTUGUR
251
nefndu skrifaði hann einn, en í hinni síðari notfærði hann sér sam-
starf annarra, en stendur sjálfur fyrir heildarhugmyndinni.
Þegar á það er litið, hve mikið kappsmál Bukdahl var það að
skilja lögmál norrænnar menningar og komast að kjarna hennar,
verður það auðskilið, hvers vegna handritamálið gagntók huga hans
eftir styrjöldina. Réttlát lausn þessa máls var hvorki meira né minna
en sigur þeirra hugsjóna, sem hann árum saman hafði barizt fyrir
og prédikað þjóð sinni. Greinar hans um handritamálið eru margar,
en mun fleiri eru fyrirlestrarnir, sem hann hélt víðs vegar um Dan-
nrörku til að vekja skilning á málstað íslands. Persónulega legg ég
meira upp úr fyrirlestrum hans en þeirn skrifum fyrir íslands hönd,
sem kunn eru af þýðingum. Að vísu þarf ekki að fara leynt með
það, að margir íslendingar skoða þannig fyrirlestra næsta tilgangs-
litla. En þetta kemur til af vanþekkingu á dönskum menningar- og
félagsháttum. Þekking íslendinga á Danmörku nær yfirleitt ekki
lengra en til Kaupmannahafnar og þetta gildandi mat á Danmörku
er kannski skiljanlegra, eftir að segulsvið nærfellt allra snýst um
höfuðborg og alla þá yfirborðsgyllingu, sem henni fylgir. En þrátt
fyrir tryggð íslendinga við lireiður þeirrar yfirstéttar, sem reyndist
okkur verst, hefur fjöldi danskrar alþýðu úti um land talað okkar
máli gegn höfuðborgarhrokanum. En Kaupmannahöfn hefur ekki
lagt allt undir sig. í Danmörku er landið utan við höfuðborgar-
svæðið áhrifaríkt menningarlegt mótvægi, sem gefur þjóðinni svip
og sérkenni. Háborg þeirrar alþýðumenningar eru lýðháskólarnir,
sem ávallt hafa lagt meira upp úr því að kryfja mannleg vandamál
til mergjar en að gefa út embættisskírteini. En einmitt vegna þess,
að þeir gerðust aldrei neinir leppar hentistefna, hafa þeir grund-
vallað nokkurs konar alþýðuþing, sem í margvíslegum málefnum
þjóðarinnar hefur verið beinn eða óbeinn ráðgjafi fyrir þjóðþingið
í Kaupmannahöfn. Jafnvei þótt fulltrúarnir á þessu alþýðuþingi
séu menn með margvíslegar stjórnmálaskoðanir, er það óháð öllum
flokkum, og það á sér engan blaðakost, enda er það algengt, að
hentistefnublöð stórborganna geri gys að því. En leiðtogarnir fundu
aðrar leiðir en pappír og prent til þess að koma hugsjónum sínum
a framfæri og ræða vandamálin. Þeir notfærðu sér samkomuhúsin,
sem eru í nánurn tengslum við lýðháskólana. í nærfellt hundrað ár
hefur ekkert danskt stórblað haft þvílík áhrif á þjóðlíf Dana og
flaenningu og fyrirlestrahaldið í samkomuhúsunum. En á þeirn víg-
velli hefur Jprgen Bukdahl borið ægishjálm yfir flesta í heilan