Eimreiðin - 01.09.1966, Side 76

Heimspeki
karlmennskunnar
eftir
Grétar Fells.
Eins og kunnugt er, halda sumir bókstafstrúaðir kristnir menn því
fram, að „trúin“ sé hið eina, er máli skipti í lífi mannanna. Þetta getur
til sanns vegar fæ>-zt, ef með orðinu „trú“ er átt við ákveðið lifsviðhorf.
Því að ef lífsviðhorfið er rétt, fæðast réttar athafnir af því, á eðlilegan
hátt, eins og börn af móður. Fyrir því veltur allt á því, að lífsviðhorfið
sé jákvætt.
Ég hygg, að fáir hafi gert sér þetta jaínljóst og lieimspekingar þeir,
sem kallaðir hafa verið Stóuspekingar. Ekki mun allur almenningur
mikið um þá vita. Þó munu margir kannast við orðtak eitt, sem stund-
um er notað til að lýsa ákveðinni afstöðu sumra manna til hluta og
fyrirbrigða. Er þá sagt, að þeir taki því, sem að höndum ber, með „stó-
iskri ró“. — Má af þessu gera ráð fyrir, að heimspeki sú, sem hér er um
að ræða, muni leggja áherzlu á rólyndi og jafnaðargeð og innræta fylgis'
mönnum sínum þessa eðliskosti, enda er það svo. Hvernig er þá Stóu-
spekin? Hver er saga hennar og hverjir helztu postular hennar eða boð-
endur? — Upphafsmaður eða höfundur Stóismans er talin vera grískur
maður, Zeno að nafni, fæddur nálægt 335 fyrir Krists burð, dáinn um
265. Hann var Fönicíumaður frá eyjunni Cyprus og stofnaði heimspeki-
skóla í Aþenu. Kenndi hann skóla sinn við ákveðin súlnagöng, „Poakile
stoa“, hin marglitu súlnagöng, þar sem hann kenndi. Súla er á grísku
„stoa“. Gæti því skóli þessi kallast skóli súlunnar eða súlnaskólinn.
Áður nefnd súlnagöng höfðu verið saurguð blóði saklausra manna, og
hugðist nú Zeno helga þau að nýju með skóla sínum. Og það held ég,
að honum hafi vissulega tekizt. Heimspekistefna hans átti eftir að frjóvga