Tímarit lögfræðinga - 01.12.1997, Side 30

Gagnrýni þessara aðila var af ýmsum toga. Því var haldið fram að reglur
frumvarpsins leiddu til þess að tjón yrðu ofbætt í mörgum tilvikum, þ.e.
heildarbætur til hins slasaða yrðu hærri en næmi tekjutjóni hans. Þá var því
haldið fram að aukinn bótaréttur hlyti að leiða til hækkunar á iðgjöldum
bifreiðatrygginga. Loks kom fram gagnrýni á ákvörðun lágmarkslauna til
viðmiðunar við bótaútreikning og um afmörkun bótaréttar fyrir varanlega
örorku við aldur.
a) Um hœttuna á ojbótum
Varðandi fyrsta þáttinn, þ.e. hættuna á ofbótum, er nauðsynlegt að hafa í
huga að skaðbótalögin frá 1993 byggjast á stöðlun og einföldun bótareglnanna.
Kemur fram í 4. mgr. 5. gr. laganna, að greiðslur, sem tjónþoli fær frá þriðja
manni vegna líkamstjóns, svo sem frá almannatryggingum, lífeyrissjóði eða
vátryggingafélagi, dragist ekki frá skaðabótakröfu. I frumvarpi okkar er ekki
lagt til að horfið verði frá þessari stöðlun bótareglnanna. Það liggur í hlutarins
eðli að stöðlun við útreikning bóta felur í vissum mæli í sér að litið er framhjá
einstaklingsbundnum atriðum sem varða bótarétt hins slasaða. Stöðlunin leiðir
í sumum tilvikum til minni og öðrum tilvikum til meiri bótaréttar slasaðs manns
en yrði við einstaklingsbundinn útreikning tjóns. Ef krafan er sú að tryggja að
bætur séu hverju sinni í sem mestu samræmi við einstaklingsbundið tjón hins
slasaða hlýtur það að leiða af sér fráhvarf frá stöðluðum bótareglum. Gagn-
rýnin, að þessu leyti, á því eins við um reglur gildandi laga.
Þá er rétt að vekja athygli á því að svokallaðar ofbætur samkvæmt frum-
varpinu yrðu nánast eingöngu í þeim tilvikum þar sem slasaði ætti rétt til
lífeyrisgreiðslna frá lífeyrissjóði vegna slyss. Slíkar bætur skerða ekki bótarétt
slasaða samkvæmt frumvarpinu og gera það ekki heldur samkvæmt gildandi
lögum. Lífeyrisgreiðslur af þessu tagi koma ekki til nema varanleg örorka sé
metin mjög há, yfirleitt er 40% eða 50% varanleg örorka skilyrði þessa
bótaréttar. Sem betur fer eru tilvik mjög fá á hverju ári þar sem varanleg örorka
er metin svo mikil. Má nefna að örorkunefnd, sem starfar skv. 10. gr. skaða-
bótalaganna, bárust á árinu 1996 alls 533 mál. I 7 tilvikum hefur varanleg
örorka verið metin 50% eða meiri og í 5 tilvikum hefur örorkustigið orðið á
bilinu 35 til 49%. Tekið skal fram að nefndin hefur enn ekki lokið afgreiðslu
allra mála sem bárust á árinu 1996 þannig að tölumar kunna að breytast
lítillega.
Rétt til lífeyrisgreiðslna vegna slysa frá lífeyrissjóði eignast menn með því
að greiða til sjóðsins af launum sínum. Lengst af hefur verið litið svo á að fara
beri með slíkar bætur með sama hætti og bætur úr frjálsri slysatryggingu sem
slasaði hefur sjálfur keypt, þ.e. greiðslurnar eigi ekki að skerða bótarétt slasaða.
í eldra bótakerfi höfðu dómstólar þó stundum hliðsjón af réttindum úr líf-
eyrissjóði við ákvörðun heildarbóta.
Ástæða er einnig til að benda á að við ákvörðun fjártjónsbóta til slasaðs fólks
er hér á landi yfirleitt eingöngu litið til tapaðra tekna. Bætur fyrir annað fjártjón
254