Hugur - 01.01.1996, Page 7

Inngangur ritstjóra
Greinamar í Huga eru að þessu sinni af ýmsu tagi og bera þess vitni
að ástundun heimspeki á íslandi er lífleg. Við nánari athugun koma í
ljós ýmsir þræðir á milli greinanna.
Tvær þeirra fjalla um lýðræði. Atli Harðarson færir rök fyrir því að
vafasamt sé að tala um vilja hóps eða að slíkur vilji komi fram í
kosningum. Þessi niðurstaða hlýtur að vera unnendum lýðræðis um-
hugsunarefni. Vilhjálmur Ámason vill tengja umræðu um frelsi við
þátttöku í lýðræði sem fái kraft sinn og réttlætingu af skynsamlegri
rökræðu um sameiginleg mál. Samkvæmt þessari hugmynd fær
heimspeki það hlutverk að skýra leikreglur sem pólitísk samræða á að
lúta. Er heimspekin slíku hlutverki vaxin - vill hún takast á við það?
Hreinn Pálsson ræðir í ritdómi hér í heftinu um mismunandi leiðir til
að stunda heimspeki og til að kenna hana, en ein þeirra er að leggja
rækt við rökræðuna, og hann er ekki í vafa um að heimspeki getur
lagt sitt af mörkum til að efla og bæta það sem Vilhjálmur kallar
„samræðumenningu“.
í greininni eftir Paul Edwards er að fmna afmarkaða rannsókn á
leikreglum skynsamlegrar rökræðu; höfundurinn rannsakar merkingu
orðs sem margar svokallaðar „heimspekilegar spumingar“ byija á,
það er orðið „hversvegna“. Hér er á ferðinni besta tegund af rök-
greiningarheimspeki. Kristján Kristjánsson ber saman tvær leiðir til
að rökræða siðferði, dygðafræðin svokölluðu og nytjastefnu, en gerir
í leiðinni skil mörgum álitamálum sem hafa verið ofarlega á baugi í
siðfræði undanfarin ár.
Áhugi er að aukast á eldri íslenskum höfundum sem skrifuðu um
heimspeki. Nægir að nefna menn eins og Bynjólf Jónsson frá Minna
Núpi, Guðmund Finnbogason og Brynjólf Bjamason. Ein af skyldum
íslensks heimspekitímarits hlýtur að vera að huga að þeim arfi sem
við eigum í verkum slíkra manna. Þessvegna er ánægjulegt að geta
birt hér grein eftir Henry Alexander Henrysson um fagurfræði Sím-
onar Jóhannesar Ágústssonar.
Nokkurskonar konfektmoli í þessu hefti er síðan greinin „Það sem
skjaldbakan sagði við Akkilles" eftir Lewis Carroll. Þeir sem finna
lausn á vandræðum Akkillesar em vinsamlega beðnir að láta ritstjóra
vita. Ég óska lesendum Hugar mikilla heilabrota!
Skúli Pálsson