Hugur - 01.01.1996, Side 55

Kosningar
53
G og gerum ráð fyrir að stefna þeirra í þeim málum sem tekist er á
um sé eins og þessi tafla sýnir:
A B D G
tl andvígur fylgjandi fylgjandi andvígur
t2 fylgjandi andvígur JxMand! andvígur
Nú falla atkvæöi þannig:
A B D G
Atkvæði 9% 30% 34% 27%
Sé hver kjósandi sammála sínum flokki má af þessu ráða að 64%
kjósenda séu fylgjandi ti og 57% séu andvígir t2. Eigi að stjóma í
samræmi við „vilja“ kjósenda ætti því að samþykkja t[ og fella t2
eins og B listi leggur til. Nú er mynduð stjóm og við skulum hugsa
okkur að A, D og G standi saman að henni. í þingflokkum stjóm-
arinnar er meirihluti á móti ti og meirihluti fylgjandi t2 svo þótt
stjómin hafi 71% atkvæða á bak við sig er stefna hennar andstæð
meirihluta kjósenda í báðum málunum.
Hvaða ályktun á að draga af þessu? Margir halda að lýðræðislegar
kosningar tryggi að stefna stjórnvalda sé í samræmi við vilja þjóð-
arinnar. En þetta dæmi sýnir að svo er ekki. Er þá engin leið að
tryggja að ákvarðanir séu í samræmi við vilja hóps eða þjóðar? Er
ekki til dæmis hægt að hafa þjóðaratkvæðagreiðslu um hvert mál fyrir
sig?
Hugsum okkur að þrír kostir komi til greina og aðeins sé hægt að
velja einn þeirra. Köllum kostina x, y og z og gemm ráð fyrir að:
25% kjósenda hafi forgangsröðina x-y-z;
35% kjósenda hafi forgangsröðina y-z-x;
40% kjósenda hafi forgangsröðina z-x-y.
Nú gerist það að þjóðin á raunhæfan kost á hvort sem er y eða z og
það er haldin þjóðaratkvæðagreiðsla til að velja á milli þeirra. 60%
kjósa y. Skömmu seinna opnast möguleiki x og nú er kosið um hvort