Hugur - 01.01.1996, Page 98

96
Paul Edwards
gríðarstörum kassa sem hefur að geyma alla hlutina „inni í sér“ ýtir
undir þessa tilhneigingu. Grein Voltaires „Hversvegna?“ sem við
vitnuðum í hér að framan er gott dæmi um slík óheimil umskipti.
Voltaire spyr fyrst nokkurra hversvegna- spurninga um ákveðin
fyrirbæri, svo sem:
Hversvegna gerir maður varla nokkum tíma tíunda hluta þess góða
sem hann gæti gert? Hversvegna biðja allar stúlkur í hálfri Evrópu til
Guðs á latínu sem þær skilja ekki? Hversvegna var aldrei í fomöld
guðfræðileg þræta og hversvegna var þá aldrei neitt fólk aðgreint
með heitinu sértrúarhópur?
Síðan verður hann æ heimspekilegri:
Hversvegna höfum við, þar sem við erum svona vansæl, ímyndað
okkur að það að vera ekki til sé mikið böl þegar ljóst er að það var
ekki böl að vera ekki til áður en við fæddumst?
Litlu seinna fáum við það sem vel getur verið guðfræðilegt
„hversvegna“:
Hversvegna emm við til?
Að lokum spyr Voltaire, eins og engin breyting hefði orðið á
merkingu orðsins „hversvegna":
Hversvegna er nokkuð til?39
Rétt er taka það sérstaklega fram að rökin sem við höfum nú sett fram
byggjast ekki á neinn hátt á raunhyggju-mælikvarða á merkingu eða á
neinum forsendum sem styðja náttúruhyggju og gefa sér það sem
sanna skal. Hver sá sem notar orðið „heimur“ í takmarkaðri merkingu
svo að ekki er fyrirfram ómögulegt að komast að einhverri veru sem
kynni að vera skýring á heiminum kann að vera að spyrja
merkingarbærrar spumingar þegar hann spyr „Hversvegna er heimur-
inn til?“ Ennfremur útilokar það sem hér hefur verið sagt, jafnvel þótt
„heimur“ sé notaö í altæku merkingunni, ekki þann möguleika að
Guð eða ýmsar guðlegar verur séu hluti af heiminum í þeirri
merkingu. Kjarni málsins hefur einfaldlega verið sá að orðið
„hversvegna“ glatar merkingu sinni þegar það verður rökfræðilega
39
Op. cit., 6. bindi, bls. 357-358.