Hugur - 01.01.1996, Síða 100

Hugur 8. ár
s. 98-99
Guðmundur Heiðar Frímannsson
Inngangur þýðingar á „Það sem
skjaldbakan sagði við Akilles“
Lewis Carroll hét réttu nafni Charles Lutwidge Dodgson og var á
dögum frá 1832 til 1898. Hann var stærðfræðingur að mennt frá garði
Kristskirkju í Oxford. Hann lauk prófi með frábærum vitnisburði árið
1854, var ráðinn til kennslu á garðinn það sama ár og kenndi þar til
dauðadags.
Hann skrifaði nokkrar bækur um stærðfræði en almennt er talið að
engin þeirra hafi varanlegt gildi. Hann skrifaði einnig bækur um
stærðfræðiþrautir, sem enn þykja góðar, og um stærðfræðilega rök-
fræði.1 Þar á meðal er sú grein sem hér er þýdd. Eins og lesendur
greinarinnar geta sjálfir gengið úr skugga um er í henni að finna
umtalsverða hugvitssemi og fyndni sem er óvenjuleg í heimspeki-
legum ritgerðum svo ekki sé sterkar að orði kveðið.
Þekktastur er Lewis Carroll þó fyrir barnabækur sínar Lísu í
Undralandi og Inn í spegilinn en í þeim nýtur sín sérkennileg
frásagnargáfa í bland við kunnáttu í rökfræði og stærðfræði og fyndni.
Lísa í Undralandi er ein af örfáum bókum yfirleitt utan fræðanna sem
ganga má að vísu að heimspekingar hafi lesið.
Sú ritgerð sem hér er þýdd er ekki erfið skilnings. En þó er rétt að
geta fáeinna hluta. Hún er auðvitað skilgetið afkvæmi þverstæðna
Zenóns frá Eleu. En ein þverstæða hans var reist á kapphlaupi
Akkillesar og skjaldböku. Akkilles fór í kapphlaup við skjaldböku og
gaf henni forskot, segjum 10 metra. Á meðan Akkilles hljóp 10 metra
fór skjaldbakan 1 metra. Meðan Akkilles fór 1 metra fór skjaldbakan
10 cm; þegar Akkilles hafði farið 10 cm var skjaldbakan 1 cm á
undan. Og svona áfram í það óendanlega. Niðurstaðan er síðan sú að
Akkilles kemst aldrei fram úr skjaldbökunni, þótt hann geti minnkað
bilið óendanlega mikið á milli þeirra.
1
Nokkum fróðleik um fáeina þætti skrifa Carrolls má finna í bók Peters
Geach og Þorsteins Gylfasonar Þrcetubókarkorni, 1990, Reykjavík,
Heimspekistofnun Háskóla íslands, sjá bls. 22-23 og 46-54.