Uppeldi og menntun - 01.07.2008, Page 61

61
RAgnHIldUR bJARnAdÓTTIR
námskeiða er yfirleitt blanda af fræðilegri og hagnýtri þekkingu; stundum eru æf-
ingar hluti námsins. Slíka þekkingu og færni má skilgreina sem einn af persónulegum
þáttum starfshæfninnar en hún nær samt engan veginn að lýsa þeim flóknu mannlegu
eiginleikum sem hér er vísað til.
Notkun hugtaksins „persónuleg hæfni“ er alls ekki hafin yfir gagnrýni. Þegar hugað
er að námi einstaklinga hlýtur sú hæfni sem þeir öðlast alltaf að vera persónuleg, enda
þótt þar komi fleira til, þ.e. félagsleg samskipti, kennsla og samfélagslegt og menn-
ingarlegt samhengi námsins. Eins er ljóst að mikil skörun er við önnur hugtök, t.d.
almenna menntun og þroska. Spurningar hafa vaknað um þann þátt sem nútímasam-
félagið á í áherslunni á persónulega þætti menntunarinnar og einnig í „vinsældum“
hæfnihugtaksins. Þekking fellur fljótt úr gildi en það sem skiptir máli er að „geta gert“
– þ.e. að geta leitað þekkingar og beitt henni.
Þess er vænst að rannsókn sú sem hér er fjallað um varpi nýju ljósi á kröfur um
starfshæfni verðandi kennara. Niðurstöður rannsóknarinnar ættu því að geta orðið
innlegg í umræðu um þá starfshæfni sem æskilegt er að stefna að í kennaranámi í
norrænu nútímasamfélagi.
aðfErð
Sú rannsókn sem hér er greint frá er hluti af norrænu rannsóknarverkefni. Rann-
sóknin er í tveimur hlutum. í fyrri hlutanum var stefnt að því að öðlast skilning á
sýn norrænna kennaranema á erfið viðfangsefni kennarastarfsins og þeirri hæfni sem
æskilegt er að efla með kennaranemum. Við skipulag rannsóknarinnar var höfð hlið-
sjón af rannsókn minni á sýn íslenskra kennaranema á starfshæfni kennara (Ragnhildur
Bjarnadóttir, 2004). í síðari hluta rannsóknarinnar verður kannað hvernig leiðsögn
tengd vettvangsnámi getur stutt kennaranemana við að þróa með sér hæfni til að
ráða við slík viðfangsefni. Fimm norrænir háskólakennarar standa að rannsókninni1.
í upphafi samstarfsins fór fram umræða í hópnum um markmið, aðferðir og fræðilega
umgjörð rannsóknarinnar, m.a. um skilgreiningar á starfshæfni kennara og leiðsagnar-
hugtakinu (Brekke, Bjarnadóttir og Søndenå, 2008). Rannsóknaraðferðin fellur undir
fyrirbærafræði þar sem markmiðið er að leita skilnings á ákveðnu fyrirbæri, þ.e. sýn
kennaranema á kennarastarfið, í þeim tilgangi að bæta norræna kennaramenntun.
Þátttakendur í rannsókninni voru kennaranemar í Kennaraháskóla íslands, í
Háskólanum í Tromsö, Kennaraskóla Færeyja í Þórshöfn og Tækniháskólanum í Luleå.
allir þátttakendurnir voru fyrsta árs nemar sem stefna að því að verða grunnskóla-
kennarar. alls tóku 114 nemar þátt í könnuninni, 24 til 31 frá hverjum háskóla. Ákveðið
var að fjöldi þátttakenda yrði svipaður frá öllum háskólunum og var þess vegna ein-
ungis leitað eftir þátttöku tveggja nemendahópa/bekkja í Kennaraháskóla íslands.
Könnunin fór fram í apríl 2007 eftir að nemarnir höfðu verið í vettvangsnámi þar
1 Þeir eru dr. Mary Brekke, Háskólanum í Tromsø, kennaramenntunardeild, dr. Kari Søndenå,
Háskólanum í Tromsø, kennaramenntunardeild, Pauli Nielsen, fyrrverandi rektor kennaraskólans
í Þórshöfn, dr. Inger Karlefors, Tækniháskólanum í Luleå, kennaramenntunardeild og dr. Ragn-
hildur Bjarnadóttir, Kennaraháskóla íslands, Reykjavík.