Uppeldi og menntun - 01.07.2008, Side 89

89
bÖRkUR HAnSen, ÓlAFUR H. JÓHAnnSSOn, STeInUnn HelgA lÁRUSdÓTTIR
aukin samkeppni og valfrelsi, kunni að draga úr möguleikum skóla á því að vinna að
félagslegum jöfnuði nemenda sinna (bls. 461).
Breytt stjórnskipulag skóla – verkstjórn og valddreifing
Með kjarasamningum árið 2001 urðu enn frekari breytingar á umhverfi skóla hér á
landi. Þær breytingar fólu í sér nánari útfærslu þeirrar stefnu sem mótuð var í áður-
nefndum grunnskólalögum. Með kjarasamningunum komu inn ákvæði um aukinn
stjórnunarkvóta sem leiddu til þess að á síðustu árum hefur orðið til ný „stétt“ stjórn-
enda sem oft eru einu nafni nefndir millistjórnendur (Kjarasamningar, 2001). Einkum
er um að ræða deildarstjóra, árgangastjóra og fagstjóra. Sums staðar hafa verið unnar
starfslýsingar fyrir þennan hóp stjórnenda en annars staðar er verkaskipting óform-
legri.
Þetta nýja stjórnskipulag hefur kallað á valddreifingu og lýðræðislegri stjórnunar-
hætti þar sem kennarar og aðrir starfsmenn koma að ákvörðunum um skólastarf í
mun ríkari mæli en áður hefur tíðkast. útfærsla og nýting stjórnunarkvótans er mis-
langt á veg komin í skólunum og ætla má að skólastjórar, ásamt millistjórnendum, séu
enn að þreifa sig áfram með verkaskiptingu og ábyrgð (Sigríður anna Guðjónsdóttir,
2006). í einhverjum tilvikum hefur millistjórnendum verið falin umsjón með faglegum
þáttum skólastarfsins sem skólastjóri sá áður um (Börkur Hansen o.fl., 2004).
Kjarasamningarnir árið 2001 undirstrikuðu jafnframt hlutverk skólastjóra sem for-
stöðumanna sinna stofnana með því að veita þeim aukið vald til þess að stjórna vinnu-
tíma kennara. í rannsókn greinarhöfunda frá árinu 2004 (Börkur Hansen o.fl., 2004)
kom fram að á þeim þremur árum sem þá voru liðin frá fyrri kjarasamningum höfðu
sumir skólastjóranna aukið bundna viðveru kennara í skólunum. í þeirri rannsókn var
rætt við helstu hagsmunaaðila í fjórum skólum, þ.e. kennara, foreldra, millistjórnend-
ur og skólastjóra, og þeir spurðir álits á þeim breytingum sem orðið hefðu á umhverfi
skóla síðustu árin. Skólastjórarnir fjórir staðfestu fyrri niðurstöður höfunda um þá
almennu afstöðu sína að þróunin eftir yfirfærslu grunnskóla frá ríki til sveitarfélaga
hefði orðið til góðs í skólum þeirra (Börkur Hansen o.fl., 2004). Einnig kom í ljós að
þeir tengdu þessa þróun ekki síður við þær breytingar sem urðu með kjarasamningum
árið 2001. Þessir skólastjórar tilgreindu sérstaklega jákvæð áhrif ákvæðisins um verk-
stjórnartíma skólastjóranna. Hér er um að ræða tíma sem í daglegu tali eru nefndir
9,14 tímarnir eða það hlutfall af vinnutíma kennara utan kennslu sem skólastjórar
geta ráðstafað. Fjórum árum síðar, með nýjum kjarasamningum árið 2005, var þessu
ákvæði breytt en þá var tíminn sem skólastjórar höfðu til slíkrar ráðstöfunar minnk-
aður talsvert (Kjarasamningur 2005).
Loks fengu foreldrar aukna hlutdeild í skólastarfinu með grunnskólalögunum árið
1995 jafnframt því sem starfsmenn skólanna skyldu vinna að því að efla samstarf
heimila og skóla.
Hlutverk skólastjóra – kröfur, mótsagnir og togstreita
Eins og að framan greinir hafa lög og kjarasamningar áhrif á hlutverk skólastjóra.