Uppeldi og menntun - 01.07.2008, Page 101

101
bÖRkUR HAnSen, ÓlAFUR H. JÓHAnnSSOn, STeInUnn HelgA lÁRUSdÓTTIR
að vera talsvert meiri en nú er. Skólastjórar í fjölmennum skólum telja áhrif foreldra
minni í þessum efnum en þeir sem eru í fámennum skólum. Skólastjórarnir virðast því
vilja auka tengslin við foreldra og auka áhrif þeirra á hegðun og samskipti nemenda.
Þessi niðurstaða kemur ekki á óvart í ljósi þess að menntun og uppeldi grunnskóla-
barna er samstarfsverkefni heimila og skóla. Þá ber að athuga að hegðunarvandkvæði
ýmiss konar eru allmikil í mörgum skólunum, eins og athugun Ingvars Sigurgeirsson-
ar og Ingibjargar Kaldalóns á hegðunarvanda í grunnskólum Reykjavíkur 2005–2006
bendir til (Ingvar Sigurgeirsson og Ingibjörg Kaldalóns, 2006). Mat skólastjóra á áhrif-
um foreldra á þessa þætti er einnig athyglisvert í því ljósi að skólastjórar geta haft á
valdi sínu að þróa þá, þ.e. þeir geta aukið áhrif foreldra á hina ýmsu þætti skólastarfs-
ins ef þeir svo kjósa. Þessi sýn kann þó að vera of einföld enda heyrist oft að skólum
gangi illa að fá foreldra til virkrar þátttöku í skólastarfinu.
niðurlag
Umhverfi grunnskóla hefur breyst mikið á síðustu árum og áratugum. Slíkar breytingar
hafa með ýmsum hætti áhrif á skólastarf og þar með hlutverk þeirra sem í skólunum
starfa. Hlutverk skólastjóra sem leiðtoga og stjórnenda hefur því breyst og þróast.
í þeirri rannsókn sem hér var fjallað um var athyglinni beint að stöðu og hlut-
verki skólastjóra á breytingatímum. Leitast var við að bera niðurstöður saman við
fyrri rannsóknir höfunda. Til viðbótar fyrra rannsóknarefni, um röðun viðfangsefna
eftir mikilvægi, voru skólastjórar nú beðnir að leggja mat á áhrif þriggja aðila á skóla-
starfið, kennara, millistjórnenda og foreldra.
Segja má að starfsmenn hvers skóla séu helsta auðlind hans. Fagleg forysta skóla-
stjóra hlýtur því að beinast í auknum mæli að því að virkja kennara til forystu með því
að dreifa valdi og ábyrgð innan skólans. Niðurstöður benda til þess að skólastjórum sé
þetta ljóst og því leggi þeir vaxandi áherslu á starfsmannamál, einkum að virkja kenn-
ara við stefnumótandi ákvarðanir. En skólastjórar virðast telja það vissum erfiðleikum
bundið að virkja kennara til forystu. Þar kunna ýmsar hindranir að vera á vegi, svo
sem hefðir, skilgreiningar á vinnutíma kennara og dulin átök um forræði yfir kennslu.
Þessar hindranir þarf að greina og leita leiða til að ryðja þeim úr vegi.
Skólastjórar ráða miklu um það hvernig samskiptum skóla og heimila er hagað.
Þessi rannsókn leiðir í ljós að skólastjórar telja mikilvægt að auka tengsl við foreldra.
Skoðanir skólastjóra og foreldra á því hvað mikilvægast sé að hafa samstarf um geta
verið ólíkar. Skólastjórum kann því að veitast erfitt að finna samstarfinu farsælan
farveg. Áherslan á foreldrasamstarf er tiltölulega ný og því má ætla að það geti tekið
skóla og foreldra nokkurn tíma að þróa samstarfið þannig að allir geti vel við unað.
Skólastjórar virðast almennt ánægðir með þá breytingu sem varð á stjórnkerfi skóla
með tilkomu deildarstjóra enda virðist hún hafa auðveldað þeim að móta hlutverk sitt.
aðrar rannsóknir höfunda (Börkur Hansen o.fl., 1994; 2002) hafa á hinn bóginn bent til
þess að kennarar séu ekki eins sáttir við störf deildarstjóra og skólastjórarnir eru. Hér
er því einnig verk að vinna fyrir skólastjóra, þ.e. að finna starfi og hlutverki millistjórn-
enda þann farveg að framlag þeirra nýtist og um þá ríki sátt innan skólanna.